Nega davlat shu paytgacha “Dok-1 Maks”ni tekshirmagan? So‘z QURAMAX’ga

Nima uchun “Dok-1 Maks” siropi chegaradan olib o‘tilayotganda bojxonadagi labaratoriyalarda tekshirilmagan? Tekshirilgan bo‘lsa, nima uchun tarkibidagi zaharli modda shu paytgacha aniqlanmagan?

Kamchilik faqat “Dok-1 Maks”da kuzatilgan bo‘lsa-da nega “QURAMAX”ning barcha dori vositalari savdosi to‘xtatilmoqda? 

Mazkur achchiq savollar bugun, 13 yanvar kuni Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudida bo‘lib o‘tgan sud majlisi davomida “QURAMAX MEDIKAL” MCHJning vakili tomonidan mas’ullarga berildi. Biroq sud jarayonida ishtirok etgan Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi hamda Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazi mutasaddilari oldiga aniq va ravshan qilib qo‘yilgan ushbu kritik savollarga aniq javob berilmadi. To‘g‘rirog‘i, mas’ul idoralarning sudda qatnashgan vakillari javoblarda yelka qisish bilan cheklandi. 

Bu esa “Dok-1 Maks” sabab vafot etgan 20 nafar bolakay voqeasida faqat “QURAMAX MEDIKAL” emas, boshqalar – tegishli davlat organlari ham aybdor ekanligini ko‘rsatmoqda. 

Ma’lumotlarga ko‘ra, tekshiruv jarayonlarida, hatto, Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati (SEOJSX) ham ishtirok etmagan. Shunday bo‘lsada Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi korxona sanitariya talablariga javob bermasligi haqida dalolatnoma imzolagan.

“Agar SEOJSX xodimlari dalolatnoma imzolanayotgan vaqtda ishtirok etmagan bo‘lsa, bu hujjat qanchalik qonuniy hisoblanadi?”, deya “QURAMAX MEDIKAL” MCHJ advokati Davronbek Ahmatov Agentlik mas’uliga yuzlandi.

Agentlik boshqarma boshlig‘i Gulnora Zufarovaning chekiga tushgan savolga javob berishni Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudi sudyasi Shoxiddin Ahrorov o‘z zimmasiga oldi.

“Savolga javob bermaslik huquqingiz bor! (Agentlik xodimiga – tahr.) Dalolatnomaning qonuniyligiga sud baho beradi”, dedi sudya.

Shundan so‘ng korxona vakili davlat organlari mas’ullariga boshqa savol bilan yuzlandi.

“Siz korxonamizdagi dori vositalarining sifatsiz ekani aniqlanganini aytyapsiz. O‘sha dori vositalari qaysilar? Nomini ayta olasizmi?”, deb javob talab qildi advokat.

“Tanlab olingan dori vositalarining seriyasi ko‘rsatilgan. Masalan, DX2205 seriyali dori “opisaniye” ko‘rsatkichi bo‘yicha normativ hujjat talablariga javob bermasligi aniqlangan. Uchta dori vositasi bo‘yicha normativ hujjatlar asosida tekshiruv o‘tkazilgan”, deydi Zufarova.

Sudyaning o‘sha uchta dori nomini aniq aytish talabidan so‘ng, Agentlik boshqarma boshlig‘i Zufarova bu bitta dorining, ya’ni “Dok-1 Maks”ning uchta seriyasi ekanini aytdi.

“Demak, sizlar faqat “Dok-1 Maks”ni tekshiruvdan o‘tkazgansizlar. Boshqa dori vositalari o‘tkazilmagan. Tarkibida etilenglikol mavjud bo‘lgani uchun mazkur dori vositasi sifatsiz deb topilgan. Unday bo‘lsa, qo‘lingizda bu dorilar inson salomatligi uchun zararligi haqida aniq ekspertiza xulosalari bormi?” deya yana savollar yomg‘irini yog‘dirishda davom etdi yurist.

Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi mutasaddisi haqiqatdan ham “QURAMAX MEDIKAL”ning boshqa dori vositalari tekshirilmaganini tan olar ekan, ularning qo‘lida faqat normativ hujjatlardagi talablar borligini aytdi.

“Bizning qo‘limizda normativ hujjatlar talablariga javob bermagan dori vositalarining saqlanishi, sotilishi taqiqlangani haqida asos bor. Shuning uchun bunday dori vositalari bu holatda saqlab, realizatsiya qilinishi mumkin emas. Bu xatti-harakatni sodir etgan korxonaning litsenziyasi bekor qilinishi kerak”, deya ta’kidladi Gulnora Zufarova.

Shuningdek, advokat Ahmatov amaldagi qonunchilik bo‘yicha dori vositalarini O‘zbekistonga olib kirib, realizatsiya qilish tartibi belgilangani, ushbu tartibga ko‘ra dori vasitalari realizatsiya qilinishidan oldin O‘zbekiston Respublikasida ro‘yxatdan o‘tkazilishi va O‘zbekiston standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi tomonidan sertifikat berilishini eslatar ekan, ushbu dori vositasi Respublika hududiga olib kirilgan vaqtda qaysi organ unga sertifikat bergani haqidagi jiddiy savolni o‘rtaga tashladi.

Uning fikricha, agar doriga sertifikat berilmaganida dori vositasi O‘zbekistonga olib kirilmagan va sotilmagan bo‘lardi. 

“Vakolatli organ”, deya savolga qisqa javob qaytardi da’vogar tomon.

“Registratsiya qiluvchi organ bitta – Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazi hisoblanadi. Labaratoriya tahlillarini esa bir qancha akkriditatsiyadan o‘tgan labaratoriya tashkilotlari o‘tkaza oladi”, deb javobini aniqlashtirdi Zufarova.

Dori vositalari, tibbiy buyumlar va tibbiy texnika ekspertizasi va standartlashtirish davlat markazidan vakil Gulchehra Boltaboyeva esa  advokatning “Dok-1 Maks” O‘zbekistonga olib kirilganda tekshirilgan yoki yo‘qligi haqida bergan savoliga aniq javob berolmadi.

“Albatta, tekshirilgan. Ekspertiza qilinmasdan olib kirish va sotishga ruxsat berilmaydi. Lekin men hozir bu masalaga mas’ul bo‘lmaganim uchun savolga javob berolmayman. Lekin har tomonlama o‘rganilgan”, deydi u.

“QURAMAX MEDIKAL” MCHJ vakilining “agar dori vositasi har tomonlama o‘rganilgan bo‘lsa, nega tarkibidagi zaharli modda vaqtida aniqlanmagan”, degan savoliga esa mutaxassis “men dorining tashqi ko‘rinishi bo‘yicha talabga javob bermaydi deganman”, dedi.

Shuningdek, u dori vositasi O‘zbekistonga olib kirilganda labaratoriya tekshiruvidan o‘tganini tasdiqladi.

“Dori vositalarini labaratoriyadan o‘tkazish juda murakkab jarayon. Unda ko‘plab yekspertlar, bo‘limlar qatnashadi. Men o‘sha bo‘limlarning bittasiman”, deb o‘zini oqlashga urindi u.

O‘zi tomonidan berilgan savollarga aniq javob berilmaganidan so‘ng, “QURAMAX MEDIKAL” MCHJ advokati, javob berishi kerak bo‘lgan davlat tashkilotlari sudga jalb etilishi kerakligini talab qildi.

Biroq, sud bu talabni rad etib, hal qiluv qarorini bugunning o‘zida chiqardi. Qaror bilan “QURAMAX MEDIKAL” MCHJga farmatsevtika faoliyatini amalga oshirish uchun berilgan 2019 yil 10 dekabrdagi P6580-sonli litsenziya bekor qilinishi va qo‘llash uchun yaroqsiz dori vositalari muomaladan chiqarilib, yo‘q qilinishi belgilandi.