Xalqaro va mintaqaviy markazlar, maktablarda AI darslari: Markaziy Osiyo kelajagini sun’iy intellekt bilan qurmoqchi

Markaziy Osiyo mamlakatlari sun’iy intellektni rivojlantirishni davlat siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishlaridan biriga aylantirmoqda. Bu haqda "News Central Asia" yozmoqda.

Nashr e’lon qilgan maqolada qayd etilishicha, har bir davlat sun’iy intellekt sohasida o‘zining ustuvor yo‘nalishlari va maqsadlarini belgilab bergani ushbu sohaning mintaqa rivoji uchun strategik ahamiyatini ko‘rsatadi. Shu sababli ham Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston sun’iy intellektni rivojlantirish, zarur infratuzilmani shakllantirish, kadrlar tayyorlash va innovatsiyalar uchun qulay shart-sharoitlar yaratishga zo‘r bermoqda. 

Qozog‘istonda Xalqaro sun’iy intellekt markazi tashkil etiladi

Qozog‘istonda Alem.ai sun’iy intellekt xalqaro markazi tashkil etiladi. Bu haqda Bosh vazir Oljas Bektenov “Digital Almaty 2025” xalqaro raqamli forumida so‘zlagan nutqida aytib o‘tdi. Markaz shu yilning o‘zida Ostonada ish boshlashi kutilmoqda.

Bektenovning so‘zlariga ko‘ra, u yetakchi IT-kompaniyalar, tadqiqot laboratoriyalari, startaplar va ta’lim dasturlarini birgalikda yechimlar ishlab chiqish uchun yagona platformada birlashtiradi.

Raqamli rivojlanish, innovatsiyalar va aerokosmik sanoat vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, Markaz investitsiyalarni jalb qilish va startaplarni qo‘llab-quvvatlash uchun sun’iy intellekt ekotizimini yaratishga ham hissa qo‘shadi.

Markaz 2029 yilga borib Qozog‘iston AI yechimlari eksportini 5 milliard dollargacha oshiradi, sun’iy intellektni rivojlantirish orqali texnologik va iqtisodiy o‘sishning yangi to‘lqiniga hissa qo‘shadi va Ostona shahrini Markaziy Osiyodagi sun’iy intellekt texnologiyalarining yetakchi markaziga aylantiradi.

Loyiha har yili turli sohalarda 10 000 ga yaqin iste’dodni jalb etish, kamida 1000 AI mutaxassisini tayyorlash, 100 ga yaqin sun’iy intellekt startaplarini ishga tushirish va sun’iy intellekt sohasida 10 ga yaqin ilmiy tadqiqotlar o‘tkazishni maqsad qilgan. Qozog‘istondagi bir nechta sun’iy intellekt startaplarining qiymati shu kungacha 100 million dollarga yetdi.

Qirg‘iziston sun’iy intellektning mintaqaviy markazini yaratishni taklif qilmoqda

Qirg‘iziston milliy miqyosda ham, Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi (YeOII) doirasida ham sun’iy intellektni (AI) integratsiyalashuvini faol davom ettirmoqda.

“Digital Almaty 2025” xalqaro forumida Qirg‘iziston Vazirlar Mahkamasi raisi, Prezident Administratsiyasi rahbari Odilbek Qosimaliyev mamlakatning Mintaqaviy sun’iy intellekt markazini tashkil etish taklifini e’lon qildi. Ushbu tashabbus YeOIIga a’zo davlatlar o‘rtasida AI sohasida keng ko‘lamli hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan.

Qirg‘iziston Vazirlar Mahkamasi rahbarining so‘zlariga ko‘ra, YeOII davlatlarining raqamli transformatsiyasini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun raqamli ko‘nikmalarni takomillashtirish, startap va innovatsiyalarni qo‘llab-quvvatlash, kiberxavfsizlik kabi sohalarga e’tibor qaratish zarur.

Qirg‘iziston mintaqaviy loyihalarni boshqarish va strategiyalarni muvofiqlashtiruvchi yagona organ yaratishni taklif qilmoqda.

Qirg‘iziston sun’iy intellekt bo‘yicha milliy kengashni tashkil etib, o‘zining milliy sun’iy intellekt imkoniyatlarini rivojlantirish bo‘yicha choralar ko‘rdi. Bundan tashqari, mamlakat sun’iy intellekt bo‘yicha milliy strategiyani tasdiqlashga tayyorlanmoqda, unda sun’iy intellektga asoslangan mahalliy mahsulotlarni rivojlantirish va iqtisodiyotda tarmoqlararo hamkorlikni yaxshilashga ustuvor ahamiyat beriladi.

Tojikiston maktablarida AI darslari bilan tajriba o‘tkazilmoqda

Tojikistonda maktab o‘quvchilari kelajakning yuqori texnologiyasini o‘rganadi.

AI-STUDY bo‘yicha tajriba tashabbusi mamlakatdagi o‘nta maktabni qamrab olishi kutilmoqda. Dastlab sun’iy intellekt asoslari bo‘yicha darslar beshta maktabda joriy etilgan: Dushanbe xalqaro maktabi, Kontofild xalqaro maktabi, Navoiy maktabi, Kafolat gimnaziyasi va Hotam va PV Tojikiston-Rossiya internat litseyi. Katta qiziqish tufayli bir nechta xususiy maktablar tashabbusga qo‘shildi. Ayni paytda har bir ishtirokchi maktabda 15-20 nafar o‘quvchidan iborat guruhlar zamonaviy texnologiyalarni o‘rganmoqda.

AI o‘quv dasturini o‘qitishdan avval o‘qituvchilar AI pedagogikasi bo‘yicha intensiv treningdan o‘tdi va bu texnologiyalar sog‘liqni saqlashdan tortib ta’limgacha bo‘lgan turli sohalarni qanday o‘zgartirayotganiga e’tibor qaratdi.

Ta’lim dasturi nafaqat nazariy tayyorgarlikni, balki amaliy komponentni ham o‘z ichiga oladi. Kirish kursidan so‘ng talabalar o‘z loyihalarini ishlab chiqishlari, tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini oshirishlari va innovatsiyalarning jamiyat uchun amaliy foydalarini tushunishlari kerak bo‘ladi.

Ushbu tashabbus Tojikistonning sun’iy intellektni rivojlantirish milliy strategiyasiga mos keladi, u 2040 yilga borib ilg‘or texnologiyalar mamlakat yalpi ichki mahsulotining 5 foizigacha hissa qo‘shishni maqsad qilgan.

Turkmaniston sun’iy intellektni o‘rganish bo‘yicha ilk qadamlarni tashlamoqda

Turkmaniston iqtisodiyotning turli tarmoqlari va davlat boshqaruvida sun’iy intellektni joriy etish borasidagi yutuqlarni namoyish etmoqda. Ushbu tashabbus ta’lim, energetika va ma’muriy sohalarda qator strategik loyihalar orqali amalga oshirilmoqda.

Davlat boshqaruvi sohasida yaqinda Turkmaniston Prezidenti huzuridagi Davlat boshqaruvi akademiyasida raqamli transformatsiya bo‘yicha ixtisoslashtirilgan seminar bo‘lib o‘tdi. Hukumat vakillari zamonaviy raqamli vositalar va sun’iy intellektning elektron hukumat va fuqarolik jamiyatini rivojlantirishdagi rolini o‘rgandi.

Turkmaniston ta’lim vazirligi Huawei kompaniyasining hamkori bo‘lgan ULearning kompaniyasining Smartclass tizimini joriy etish bo‘yicha texnologiyalariga qiziqish bildirdi. Ushbu sun’iy intellektga asoslangan tizim o‘qitish samaradorligini baholash, ta’lim mazmunini yaratish va akademik natijalarni tahlil qilish uchun mo‘ljallangan. Tajribali loyiha doirasida tizimni sinovdan o‘tkazish uchun 200 nafar foydalanuvchiga ruxsat berish rejalashtirilgan.

Neft va gaz sohasida Turkmanistonning Oil tate konsernining hamkori Dragon Oil (BAA) allaqachon geologik qidiruv va qatlamlarning kollektor xususiyatlarini tahlil qilish uchun sun’iy intellektdan foydalanmoqda. Kompaniyaning bosh ijrochi direktori Ali Rashid Al Jarvonning so‘zlariga ko‘ra, 3D seysmik texnologiya Cheleken va unga qo‘shni 19-blokda muvaffaqiyatli joriy etilgan.

Turkmaniston ham o‘zining IT yechimlarini ishlab chiqmoqda. So‘nggi ishlanmalar qatoriga e-mekdep (elektron maktab) platformasi, universitetlar va kasb-hunar maktablari uchun reyting tizimi, shuningdek, oliy ta’lim uchun axborot tizimi kiradi. Bu tashabbuslar mamlakatning ilg‘or sun’iy intellekt texnologiyalaridan foydalangan holda raqamli transformatsiya va iqtisodiyotning turli tarmoqlarini modernizatsiya qilishga intilishidan dalolat beradi.

O‘zbekistonda 20 dan ortiq AI loyihasi amalga oshirildi

2024 yilda O‘zbekistonda 2030 yilgacha AI’ni rivojlantirish strategiyasi tasdiqlangan. Strategiyaga ko‘ra, sun’iy intellektga asoslangan dasturiy ta’minot va xizmatlarni ishlab chiqish qiymati 1,5 milliard dollarga yetishi kerak. Sun’iy intellekt sohasida tadqiqotlar o‘tkazish uchun 10 ta ixtisoslashtirilgan ilmiy laboratoriyalar yaratish va katta ma’lumotlarni qayta ishlash bo‘yicha yuqori samarali server infratuzilmasini rivojlantirish rejalashtirilgan.

Strategik maqsadlardan biri O‘zbekiston hukumatning sun’iy intellektga tayyorlik indeksi bo‘yicha yetakchi 50 davlat qatoriga kirishidir.

Kadrlar salohiyatini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. BAA bilan hamkorlik doirasida sun’iy intellekt sohasida 1 million dasturchini tayyorlash bo‘yicha keng ko‘lamli dastur ishga tushirilmoqda. Ushbu hamkorlik mamlakatni o‘z rejalarini amalga oshirish uchun malakali kadrlar bilan ta’minlashga qaratilgan.

O‘zbekistonda AI texnologiyalaridan foydalangan holda 20 dan ortiq loyiha amalga oshirilgan. Ular orasida metroda PalmPay to‘lov tizimi, mobil ilovalardagi MyID va FaceID raqamli identifikatsiyasi, Elektron hukumat portali va Soliq qo‘mitasining sun’iy intellekt bo‘yicha yordamchilari, shuningdek, LexAI huquqiy platformasi bor.

2025 yildan boshlab mamlakatda innovatsion AI loyihalarini qo‘llab-quvvatlashning yangi tizimi joriy etilgan. Akseleratsiya va venchur investitsiya dasturlari startaplarning rivojlanishiga ko‘maklashish uchun mo‘ljallangan.