Dunyo muhokama qilayotgan NFT o‘zi nima?

Non Fungible Token (qo‘zg‘almas tokenlar) blokcheynda saqlanadigan noyob raqamli sertifikat bo‘lib, buyumning o‘ziga xosligini kafolatlaydi va unga eksklyuziv huquqlar beradi. Bu tushuncha kriptovalyuta dunyosidan kelgan. 

Qo‘zg‘almas tokenlarni sezilmaydigan tarzda almashtirish, bo‘lish mumkin emas. Tizim noyob ob’ektga — san’at asariga, ko‘chmas mulkka, kompyuter o‘yinidagi artefaktga bo‘lgan huquqlarni ta’minlash uchun javob beradi. 

Oddiy qilib aytganda, blokcheyndagi har bir yozuv token deb ataladi. Ochiq blokcheynda barcha tokenlar bir xil pul qiymatidagi tangalarga o‘xshaydi, teng va bir-birini almashtiradi. Kriptovalyuta pullari shunday ishlaydi: masalan, bitta bitkoinni boshqasi bilan osongina almashtirish mumkin va hech narsa o‘zgarmaydi. 

Ammo Non Fungible Token (NFT) texnologiyasi o‘yinni o‘zgartiruvchi va u boshqacha ishlaydi. Qo‘zg‘almas token raqamli tanga bo‘lib, uni ob’ektning qiymati va mohiyatini o‘zgartirmasdan boshqa token bilan almashtirib bo‘lmaydi. 

Kriptovalyutalar singari, NFTlar ham barcha tranzaksiyalarni yozib olish uchun ma’lumotlar bazasi vazifasini bajaradigan blokcheynda yaratilgan. Blokcheyn qo‘zg‘almas tokenlarning haqiqiyligini kafolatlaydi. Ushbu tizim tufayli har qanday foydalanuvchi blokcheyn orqali ma’lum bir NFT’ning asl nusxasi va tarixini tekshirishi mumkin. 

NFT tokenini sotib olayotganda, foydalanuvchi asar uchun sertifikat oladi. Bunday holda, asarning o‘zi hech qayerga siljimaydi. U abadiy xotirada joylashadi. Ushbu sertifikat, mohiyatan, token egasi ob’ektning asl nusxasi egasi ekanligini tasdiqlovchi kod qatoridir. NFT tokeni galereya, muzey yoki shaxsga tegishli bo‘lishi mumkin bo‘lgan rasmga o‘xshatiladi, ammo tomoshabinlar uni katalogda yoki ko‘rgazmada ko‘rishlari mumkin. 

NFT tokenlari AliExpress yoki Wildberries kabi ishlaydigan internet bozorlarida sotiladi. Qo‘zg‘almas tokenlarni yaratuvchilar ularni savdo maydonchalariga joylashtiradi va xaridorlardan takliflarni kutadi. 

NFT tokenini mustaqil ravishda ham yaratish mumkin. Buning uchun raqamli ob’ektni (rasm, musiqiy trek, fotosurat va h.k.) olish, maxsus bozorda ro‘yxatdan o‘tish (masalan, Rarible yoki OpenSea maydonchalarida) hamda u yerda tavsifi va narxi bilan ob’ektni yuklash kerak. 

NFT texnologiyasi 2017 yilda Ethereum aqlli shartnomalari asosida yaratilgan. NFT tokeniga aylangan birinchi san’at asari 2007 yilda rassom Benksining “Morons (Oq)” deb nomlangan qora va oq rangdagi trafareti edi. Injective Protocol blokcheyn kompaniyasi uni sotib olgan, yoqib yuborgan va “san’at ob’ektining raqamli tasviri” bilan bog‘langan virtual aktiv NFT tokenini yaratgan. 

3LAU o‘z albomini tokenga aylantirgan birinchi musiqachi bo‘lgan. U cheklangan miqdordagi albomni sotgan va 11,6 million dollar ishlab olgan. 

Amerikalik tadbirkor Ilon Maskning farzandining onasi sifatida tanilgan qo‘shiqchi Grayms o‘zi va akasi tomonidan yaratilgan to‘rtta suratga bog‘langan 400 NFT tokenini sotgan. Atigi 20 daqiqada token sotuvi Graymsga 5,8 million dollar olib kelgan. 

Umuman olganda, ijod odamlari uchun NFT o‘z mahoratini monetizatsiya qilish va auditoriyani kengaytirish usulidir. Logistika bilan bog‘liq qiyinchiliklar yo‘qligi sababli, san’at asarlarini raqamli ravishda sotish “oflayn”ga qaraganda osonroq. 

NFT’larning xususiyatlari ko‘p: ular noyob, kam uchraydi, sotilishi va ulardan bir nechta ilovalarda foydalanish mumkin. Ularni axlatga tashlash, dunyoning xohlagan burchagidagi insonga sovg‘a qilish yoki ochiq bozorda sotish mumkin. Ammo jismoniy tovarlardan farqli o‘laroq, ular raqamli mahsulotlarning barcha dasturlash imkoniyatlari bilan “qurollangan”.