Har kuni 5 ming bola diareya tufayli halok bo‘ladi – UNICEF

“Ovqatlanishdan oldin qo‘lingizni yuving!” Bunday murojaatlarga ega plakatlar oldin ko‘plab oshxonalarda osilib, tashrif buyuruvchilarga ovqatdan oldingi gigiyena qoidalarini eslatar edi. Bugungi kunda bunday plakatlar kamdan-kam uchraydi, lekin “qo‘lingizni yuving” degan chaqiruv global miqyosda yangramoqda.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Bolalar jamg‘armasi (UNICEF) 15 oktyabrni rasman BMT Bosh Assambleyasi tomonidan e’lon qilingan sanitariya yili doirasida — 2008 yilda Butunjahon qo‘l yuvish kuni (Global Handwashing Day) deb e’lon qildi. O‘shanda dunyoning 70 dan ortiq mamlakatida 120 milliondan ortiq bola qo‘llarini sovun bilan yuvdi.

Qo‘l yuvish har kimning shaxsiy ishi bo‘lib, barcha buni o‘z tozaligi va tarbiyasidan kelib chiqib, amalga oshiradi.

Boshqa tomondan, BMT va Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ekspertlarining ta’kidlashicha, yuvilmagan qo‘llar muammosi global miqyosda ko‘rib chiqilganda halokatli oqibatlarga olib keladi. 

Yuvilmagan qo‘llar orqali vabo, virusli pnevmoniya, gepatit, gripp va O‘RVI kabi dahshatli kasalliklarning qo‘zg‘atuvchilari inson tanasiga kiradi. Nopok qo‘llar Osiyo va Afrikada go‘daklar o‘limi yuqori bo‘lishining asosiy sabablaridan biridir, chunki qo‘llarni doimiy yuvmaslik vabo, difteriya, pnevmoniya, gepatit, gripp va shamollash, konyunktivit, qo‘tir va turli zamburug‘ kasalliklariga olib kelishi mumkin. 

UNICEF ma’lumotlariga ko‘ra, har kuni besh ming bola diareya tufayli halok bo‘ladi, bu “iflos qo‘l kasalligi” deb ham ataladi. Ovqatlanishdan oldin va hojatxonadan chiqqandan keyin qo‘llarni sovun va suv bilan yaxshilab yuvib, bu o‘limlarning yarmini oldini olish mumkin edi. 

Shunday qilib, qo‘l yuvish kabi oddiy gigiyena protsedurasi har kuni minglab bolalar hayotini saqlab qolishi mumkin. Bu nafaqat tanani zararli viruslar va infeksiyalar bilan kasallanishining oldini olishga yordam beradi, balki odamlarning hayotini yanada qulay, yoqimli va xavfsiz qiladi. 

Shu kuni butun dunyoda BMT ko‘magida tashkil etilgan keng ko‘lamli aksiyalarning maqsadi jamoatchilik e’tiborini ushbu oddiy, lekin juda muhim ehtiyojga qaratishdan iborat. 

Ko‘p mamlakatlarda Qo‘l yuvish kunida ommaviy axborot vositalari yordamida milliy gigiyena aksiyalari boshlanadi va maktab o‘quvchilariga axborot broshyuralari tarqatiladi. Bu qandaydir rekordlarsiz amalga oshmaydi. Masalan, bundan bir necha yil oldin 15 oktyabrda Bangladesh aholisi ishtirokchilar soni bo‘yicha g‘oliblikni qo‘lga kiritgan — bir vaqtning o‘zida butun mamlakat bo‘ylab 53 ming kishi qo‘llarini yuvib yurgan. 

O‘zbekistonda bu kun hali keng tarqalmagan. Shunga qaramay, ota-onalar farzandlariga ushbu bayramni eslatib, uning paydo bo‘lishi sabablari va nima uchun qo‘llarni yuvish kerakligini aytib berishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi.