Трамп Таиланд ва Камбожани ҳам расман яраштириб қўйди (видео)

Бугун, 26 сентябрь куни Таиланд ва Камбожа раҳбарлари АҚШ Президенти Дональд Трамп иштирокида кенгайтирилган отишмани тўхтатиш келишувига имзо чекди. Трамп Малайзияга ASEAN саммитида қатнашиш ва қатор муҳим савдо музокараларига раҳбарлик қилиш учун келган эди.

Таиланд Бош вазири Анутин Чанвиракул ва унинг камбожалик мавқедоши Ҳун Манет “Тинчликни таъминлаш” шиори ёзилган саҳна олдида имзолаш маросимида қатнашди. Бу келишув уч ой аввал имзоланган вақтинчалик оташкесимга асосланади.

“Ушбу декларация тўлиқ амалга оширилса, у узоқ муддатли тинчликнинг асосини яратади, энг муҳими, халқларимиз ўртасидаги муносабатларни тиклаш жараёнини бошлайди. Бизнинг чегарадаги аҳолимиз уруш туфайли бўлиниб кетган, айбсиз фуқаролар катта жабр кўрган”, деди Ҳун Манет.

Трамп июль ойида икки давлат раҳбарларига қўнғироқ қилиб, агар урушни тўхтатмаса, Вашингтон билан бўлаётган савдо музокаралари тўхтатилиши мумкинлигини айтганидан сўнг беш кунлик жанговар ҳаракатларга нуқта қўйилишига воситачилик қилган эди.

“АҚШ ҳар икки давлат билан тинчлик сақланган тақдирда фаол савдо ва ҳамкорликни давом эттиради”, деди Трамп.

Ҳар икки томон ҳам ўзаро айбловлар билан чиқиб, ракеталар ва оғир артиллерия алмашинуви туфайли камида 48 киши ҳалок бўлганини, тахминан 300 минг киши вақтинчалик кўчирилганини маълум қилди – бу икки давлатнинг яқин тарихидаги энг оғир тўқнашув бўлган.

Анутин 24 октябрь куни Таиланд она қироличаси Сирикитнинг вафоти сабабли маросимга келмаслиги мумкин эди, аммо кейинчалик келишув имзоланиши учун келишга қарор қилди.

Унинг сўзларига кўра, ҳар икки давлат “чегара ҳудудларидан оғир қуролларни олиб чиқади” ва Таиланд 18 нафар камбоджалик ҳарбийни озод қилади.

Савдо битимлари 

Трамп Малайзияга етиб келганида Бош вазир Анвар Иброҳим ва анъанавий рақс гуруҳи томонидан Қуала-Лумпур халқаро аэропортида тантанали кутиб олинди. У қизил гилам ёйилган йўлакда раққослар билан бирга рақс тушди, сўнгра бир қўлига АҚШ, иккинчисига Малайзия байроғини олиб, Анвар билан бирга лимузинга ўтириб шаҳарга йўл олди.

Трамп бошқа етакчилар билан мулоқот қилаётган пайтда, АҚШ ва Хитой музокарачилари дунёдаги энг йирик икки иқтисодиёт ўртасидаги савдо урушида янги кескинликларни олдини олиш мақсадида икки томонлама учрашув ўтказди.

25 октябрь куни бошланган музокаралар чоғида нодир металллар масаласи муҳокама қилинганми, деган саволга АҚШнинг бош савдо музокарачиси Жеймисон Грир қуйидагича жавоб берди: 

“Биз кенг доирадаги масалаларни муҳокама қилдик, жумладан, савдо чораларига оид вақтинчалик тузатишни узайтириш масаласи ҳам кўтарилди. Менимча, етакчилар самарали учрашув ўтказиш арафасида турибди”, деди у.

Музокараларнинг марказида Хитойнинг нодир ер металлари глобал таъминоти устидан назорати масаласи турибди. Вашингтон эса таъминот занжирларини диверсификация қилишга интилмоқда.

Трамп тинчлик битимини имзолаш маросимида сўзлаб, АҚШ яқин кунларда Таиланд ва Малайзия билан муҳим минераллар бўйича битимлар имзолашини маълум қилди. Шунингдек, Камбожа билан кенг қамровли савдо келишуви устида ҳам иш олиб борилаётганини қўшимча қилди.

Бугун, 26 октябрь куни кечқурун у саммитда иштирок этаётган бир нечта жаҳон етакчилари қаторида Бразилия Президенти Луис Инасиу Лула да Силва билан учрашиб, АҚШнинг юқори бож ставкалари ҳақида муҳокама олиб бориши кутилмоқда.

Лула Вашингтоннинг Бразилия маҳсулотларига қўйган 50 фоизлик божларини “хато” деб атади, чунки сўнгги 15 йил ичида АҚШнинг Бразилия билан савдо балансидаги устунлиги 410 миллиард долларга етганини таъкидлади. Трамп эса Осиё сафари олдидан бу тарифларни пасайтириш имкониятига очиқ эканини билдирди.

Канада Бош вазири Марк Карни билан шунга ўхшаш учрашув режалаштирилмаган, чунки қўшни давлатлар ўртасидаги музокаралар кутилмаганда тўхтаб қолган. Трамп кеча, 25 октябрь куни Канадага нисбатан божларни яна 10 фоизга “ҳозирги миқдордан юқорироқ” даражада оширишини айтди.

Шарқий Тимор ASEAN'нинг энг янги аъзосига айланди

Осиёнинг энг ёш давлати – Шарқий Тимор якшанба куни ASEAN блокининг 11-аъзоси бўлди. Бу қадам мамлакатнинг ҳозирги президенти томонидан қарийб ярим аср олдин, у ҳали Португалия мустамлакаси бўлган пайтда белгилаб қўйилган орзуни амалга оширди.

Тимор-Лесте номи билан ҳам танилган бу мамлакатда 1,4 миллион аҳоли яшайди ва у Осиёнинг энг қашшоқ давлатларидан бири ҳисобланади. Давлат раҳбарияти ASEAN'га қўшилиш орқали иқтисодиётини ривожлантиришга умид қилмоқда. Ҳозирги кунда унинг иқтисодий ҳажми бор-йўғи 2 миллиард долларни ташкил этади – бу ASEAN'нинг умумий 3,8 триллион долларлик ялпи ички маҳсулотининг жуда кичик қисми холос.

Шарқий Тиморнинг аъзоликка қабул қилиниши 14 йиллик кутувдан сўнг амалга ошди. Гарчи бу қадам минтақавий сиёсат ёки иқтисодиётни кескин ўзгартириши кутилмаётган бўлса-да, у мамлакат президенти Жозе Рамуш-Орта ва бош вазир Шанана Гусмао учун рамзий ғалаба ҳисобланади – улар давлат мустақиллиги учун курашнинг қаҳрамонлари сифатида танилган.

“Тимор-Лесте халқи учун бу нафақат орзунинг рўёбга чиқиши, балки бизнинг йўлимизнинг кучли тасдиғидир. ASEAN'га қўшилишимиз халқимизнинг руҳи ва иродасига, кураш орқали туғилган ёш демократиямизнинг барқарорлигига гувоҳлик беради”, деди Гусмао ўз нутқида.