Арнольд Паоле иши: афсона, ҳақиқат ва илмий изланишлар

Қонхўр вампирлар узоқ йиллардан буён кинофильмлар учун қизиқарли ва эскирмас мавзу бўлиб келади. Нима деб ўйлайсиз, ушбу кино сценарийлар шунчаки уйдирмами ёки бу гаплар остида асос ётадими? Очиғини айтганда, бугунгача кўпчиликни ўйлантириб келаётган бир ҳолат борки, унга кўра, баъзилар вампирлар борлигига ишонади, бошқалар эса инкор этади. Бугун айнан ўша воқеа тафсилотларини ёритишга қарор қилдик. Мақолани ўқир экансиз, вазиятнинг қанчалик жиддий ва асосли эканини англайсиз.

Паоленинг иддаолари

1700 йиллар бошида Арнольд Паоле исмли собиқ аскар ер олиш ниятида Сербиянинг Медуэгна қишлоғига кўчиб ўтади. Бошқалар каби ғарибликда кун кечира бошлаган Паоле атрофидагиларга Медуэгнага келишидан олдин вампирлар ҳужум қилганини айтади. Унга кўра, Паоле вампирлар билан уришиб, ўлдиришга эришган ва улардан бутунлай қутулиш учун вампирнинг қабри тупроғини еб, қонини ўзига суркаб қутулган.

1725 йилда Паоле аравадан йиқилиб, бўйни синиши оқибатида вафот этади. У дафн этилгач, тахминан уч ҳафтадан сўнг, даҳшатга тушган тўрт нафар қишлоқ аҳолиси уларни пойлаб юрган Паолени кўрганини даъво қилади. Кўп ўтмай, ушбу тўрт киши ҳам вафот этади. Аммо ҳеч қандай бахтсиз ҳодиса ҳолати кузатилмаган эди.

Шу онда қишлоқ аҳли Паоленинг вампир томонидан таъқиб қилингани ва ундан қандай қутулгани ҳақидаги сўзларини эслайди. Муҳокамадан сўнг, вафотидан қирқ кун ўтган Паоленинг қабри очилади. Одамларни ҳайрон қолдирган ҳолат шу эдики, жасад парчаланмаганди. Тери қуримаган, кўз, бурун, оғиз ва қулоқларидан ҳали ҳам янги қон оқаётган эди. Қўл ва оёқ тирноқлари, соч ва соқоли ўсиб кетганди. Кўйлак, кафан ва тобут ичини қон босиб кетган эди.

Одамлар шу заҳотиёқ Паоленинг гаплари рост бўлган, вампирларни ўлдираётган маҳалда эса касаллик унга ҳам юқиб қолган деган фикрга келади. Уни тўлиқ ўлдириш учун юрагига қозиқ қоқилади. Жараённи кузатиб турганлар унинг чинқириб юборганини айтган. Шундан сўнг, унинг жасади ёқиб юборилади. Кейинги қадамда “Паоле қурбонлари”га айланган тўрт кишининг жасади қазиб олиниб, уларга ҳам худди шундай муносабат қилинади.

Ҳукуматнинг аралашуви

Шу билан Медуэгнадаги вампир ҳодисаси ниҳоясига етгандек кўринган эди. Аммо беш йил ўтиб, 1731 йилда, атиги бир неча ҳафтада 17 киши бетоб бўлиб, вафот этади. Турли манбаларга кўра, ўлганлар орасида 10 ёшдан 70 ёшгача бўлганлар бор эди. Улар оғриқли тешиб кирувчи ҳис, кўкрак оғриғи, иситма ва танадаги нохуш силкинишлардан шикоят қилган.

Станоска исмли аёл кечаси қичқириб уйғонади ва бир неча ҳафта олдин сирли тарзда вафот этган йигит унинг ётоқхонасига келиб, бўғишга уринганини айтади ҳамда эртаси куни вафот этади.

Қишлоқ аҳолиси бу ҳақда ўша пайтда Сербияга ҳукмронлик қилган Австрия империясининг ҳарбий маъмуриятига хабар қилади ва императорлик ишни ўрганиш учун эпидемия хавфи туфайли юқумли касалликлар бўйича мутахассис Глейзерни жалб қилади. У қишлоққа келиб, тергов ўтказади, аммо ҳеч қандай юқумли касаллик аломатларини топа олмайди ва барчасига тўйиб овқатланмаслик сабаб бўлаётганини маълум қилади.

Қишлоқ аҳли эса бу тушунтиришни кескин рад этиб, вампирлар безовта қилаётганини айтади ва қишлоқни тарк этиш билан таҳдид қилади. Шундан сўнг, Глейзер баъзи жасадларни қазиб олишга рози бўлади. Жасадларнинг айримлари парчаланиб кетган бўлса-да, бошқалари худди Арнольд Паоле каби оғиз атрофида қон билан топилади. Глейзер бу ҳақда Белграддаги Олий Бошқарувга хабар бериб, вампирларни йўқ қилиш кераклигини айтади.

Бу воқеалар ҳақида хабар Вена шаҳригача етиб боради ва император ўлим ҳолатларини текшириш учун махсус комиссия тайинлайди. Ҳарбий жарроҳ Йоҳаннес Флакинжер, икки зобит ва яна икки ҳарбий шифокор Медуэгнага юборилади. Флакинжер келганидан сўнг, яна икки киши вафот этади ва қишлоқ аҳолиси аввалги қурбонлар жасадини яна қазиб олади. Расмий ҳисоботда Флакинжер бу жасадларнинг вампир ҳолатида эканини ёзади.

Флакинжер сўнгги пайтларда вафот этганларнинг ҳаммасини қазиб олишни буюради. Қазиб олинган 40 та жасаддан 17 таси Арнольд Паоленики каби ҳолатда эди. Бу жасадларнинг барчасининг юрагига қозиқ санчилади ва ёқиб юборилади.

Шундай қилиб, 1732 йилда Флакинжер воқеа тафсилотларининг барчасини жамлаб “Кўрилган ва аниқланган” (Visum et Repertum) номи билан расмий ҳукуматга тақдим этади. Бу ҳисобот Австрия императорига топширилади ва бутун Европада кенг тарқалиб, бестселлерга айланади.

Руҳонийлар аралашуви

Католик черкови эса жасадларнинг кесилиши ва ёқилишидан хавотирга тушиб қолганди. Уларнинг эътиқодига кўра, қиёмат куни тирилишини кутаётган насроний жасадлар бузилса, жаннатга кира олмайди. Олмутз епархияси епископи кардинал Штатембрак сўрови билан Католик черкови вакили, рим-католик архиепископи Жузеппе Даванзати бу ишга жалб қилинади.

Даванзати узоқ вақт вампирлар масаласини ўрганади ва бу ҳодиса инсон тасаввури маҳсули, эҳтимол, жинларнинг иши деб хулоса қилади. У жасадларни тинч қўйишга ва вампир ҳақида гапираётган одамларга эса руҳий ёрдам беришга чақиради.

Бу орада, француз роҳиби Антуан Аугустин Калмет вампиризм бўйича ўз қарашларини билдиради. У “Венгрия, Моравия ва Силезиядаги руҳ ва вампирлар ҳақидаги рисолалар” китобида бу масалани жиддий ўрганиш кераклигини, вампир жасадлари жинлар томонидан ҳаракатлантирилаётганини илгари суради.

Император аралашуви

Австрия императори Мария Тереза бу даъволарни текширишга ўз шахсий шифокори Герард ван Свитенни юборганидагина мазкур баҳс-мунозаралар барҳам топди. Ван Свитен ҳеч қандай вампир мавжуд эмаслигини хулоса қилди. Шундан сўнг, император қабрларни очиш ва жасадларни бузишни тақиқловчи қонунни қабул қилди.

Умуман олганда, мазкур ҳолатга ўхшаш ғайритабиий вазиятлар тарихда кўп бора содир бўлган. Масалан, “Ўлгунича ўйнаган ва ҳушидан кетгунича кулган одамлар: улар нега бундай қилган?” сарлавҳали мақолада ҳам шундай ҳодисалар ҳақида сўз боради. Бу каби оммавий ноодатий ва ноинсоний ҳаракатлар содир бўлган барча давр ва жойларни умумлаштирувчи битта омил мавжуд. У ҳам бўлса – мамлакат бошдан кечираётган иқтисодий қийинчиликлар оқибатида вужудга келган оммавий депрессия.