ЖССТ Марказий Осиёда ўзбошимча антибиотик ичилишидан хавотир билдирди

ЖССТнинг Европа минтақавий бюроси антибиотикларни истеъмол қилишнинг кўпайиши ва у билан боғлиқ бўлган микробларга қарши курашиш муаммосидан хавотирда. Қайд этилишича,   антибиотикларни истеъмоли инсон саломатлиги учун 10 та глобал таҳдидлардан бири сифатида рўйхатга олинган ва ҳар йили дунё бўйлаб 5 миллион кишининг ҳаётига зомин бўлади. 

Ташкилот матбуот баёнотида айтилишича, бу ўлимларнинг ярим миллионга яқини Европа ва Марказий Осиёдан 53 давлатни ўз ичига олган ЖССТ Европа минтақасига тўғри келади.

ЖССТ экспертлари шошилинч чоралар кўрилмаса, микробларга қарши курашиш 2050 йилга келиб ҳар йили 10 миллион кишининг ҳаётига зомин бўлиши мумкинлигидан жиддий хавотирда. Бу таъсирнинг асосий қисми паст ва ўрта даромадли мамлакатлар ҳиссасига тўғри келади, бу эса глобал соғлиқни сақлаш тенгсизликларини янада кучайтиради. ЖССТ/Европа ўз минтақасидаги 14 мамлакатда, яъни Ғарбий Болқон, Кавказ ва Марказий Осиёда (шу жумладан Туркия) стандартлаштирилган тадқиқот ўтказди. Бу аҳолининг антибиотиклар ҳақидаги билимлари, уларга бўлган муносабати ва микробларга қарши курашиш муаммоси нуқтайи назаридан хатти-ҳаракатлари ҳақида тасаввур беради. 

“Frontiers” журналида чоп этилган тадқиқотда 14 мамлакатдан 8221 киши иштирок этди. Уларнинг ярми сўнгги 12 ой ичида антибиотикларни таблетка кўринишида қабул қилган. Дори-дармонларнинг аксарияти (67%) шифокорлар томонидан тавсия этилган ёки шифокорларнинг ўзлари томонидан берилган. Қўллаш учун кўрсатмалар шамоллаш (24%), грипп белгилари (16%), томоқ оғриғи (21%) ва йўтал (18%) бўлиб, бу ташвишга сабаб бўлади, чунки бундай аломатлар кўпинча антибиотиклар таъсир қилмайдиган вируслардан келиб чиқади.

Тадқиқот натижалари антибиотикларни рецептсиз қўллашнинг кенг тарқалганлигини ҳам кўрсатган: минтақанинг 14 давлатида бу кўрсаткич 33 фоизни, айрим жойларда эса 40 фоиздан ортиқни ташкил этган. 

Европа Иттифоқи мамлакатларида, аксинча, антибиотиклардан рецептсиз фойдаланиш 2022 йилда атиги 8% ни ташкил этган. Тадқиқот, шунингдек, антибиотиклар ва улардан фойдаланиш ҳолатлари ҳақида жамоатчиликнинг етарли маълумотга эга эмаслигини кўрсатган – респондентларнинг атиги 16 фоизи тўртта саволга тўғри жавоб берди. Бу шуни англатадики, одамлар кўпинча дори-дармонларни ўзлари билмаган ҳолда қабул қилишади.

“Ушбу тадқиқот таълим ва хабардорлик зарурлигини аниқ кўрсатиб турибди. Минтақамиздаги барча мамлакатларда қимматли антибиотиклардан нотўғри фойдаланишнинг олдини олиш, масалан, уларни рецептсиз сотишни тақиқлаш бўйича қоидалар мавжуд. Ушбу қоидаларга риоя қилиш кўп ҳолларда антибиотикларни ўзбошимчалик билан қабул қилиш муаммосини ҳал этиши мумкин”, дейди ЖССТ/Европанинг юқумли касалликлар, атроф-муҳит ва саломатлик департаменти раҳбари Робб Батлер.

Микробларга қарши курашиш, яъни антибиотик истеъмол қилиш микроорганизмлар одатда инфекцияларни даволаш учун ишлатиладиган антимикробиял дориларга қаршилик кўрсатиш қобилиятини ривожлантирганда пайдо бўлади. Улар табиий ҳодиса бўлганлиги сабабли, микробларга қарши воситалардан нотўғри фойдаланиш супербугларнинг пайдо бўлишини ва тарқалишини тезлаштиради, бу эса ўз навбатида инфекцияларни самарали даволашга халақит беради.