Трампнинг таҳдидлари ортидан Панама канали АҚШ кемалари учун текин бўлди
Олам
−
06 Февраль 3948
Панама ҳукумати АҚШга тегишли кемалар учун Панама каналидан фойдаланиш тўловини бекор қилишга қарор қилди. Бу ҳақда АҚШ Давлат департаменти хабар берди.
“Эндиликда АҚШ ҳукуматига тегишли кемалар Панама каналидан тўловсиз ўтиши мумкин. Бу эса АҚШга ҳар йили миллионлаб доллар тежаш имконини беради”, дейилади идора баёнотида.
Қайд этиш жоиз, Панама ҳукуматининг бу қароридан аввал АҚШ Президенти Дональд Трамп бир неча бор Панама каналини қайтариб олиш билан таҳдид қилган эди. У Америка кемаларини каналдан ўтказиш учун ҳаддан ташқари кўп тўлов қилишини таъкидлаган. Трамп, шунингдек, Хитойнинг канал устидан катта таъсирга эга эканини қайд этиб, юк терминали иккала томондан Гонконг компанияси Hutchison Whampoa Ltd бўлинмалари томонидан бошқарилишини билдирган.
“Биз уни Хитойга бермаганмиз, биз уни Панамага берганмиз ва энди қайтариб оламиз”, деган Трамп 20 январь кунги инаугурация нутқида.
Шундан сўнг, АҚШнинг янги давлат котиби Марко Рубио хорижий давлатга илк ташриф сифатида Панамани танлади. Унинг Панама Президенти Рауль Мулино билан учрашуви натижасида мамлакат Хитойнинг “Бир камар – бир йўл” глобал лойиҳасидан чиқишини эълон қилди. Ушбу лойиҳа Пекиннинг логистика, инфратузилма ва савдо соҳасида глобал стратегиясини ифодалайди. Мулино бундай қарорга келиш сабабини АҚШнинг Хитой иштирокини канал зонаси бўйича 1999 йилда Вашингтон Панамага канални топшириш ҳақидаги шартномага зид деб ҳисоблаши билан изоҳлаган.
Панама ҳукуматининг АҚШга берган имтиёзларига қарамай, Трамп канални Вашингтон назоратига қайтариш ниятидан воз кечмади.
“Биз Панама каналини қайтариб олишга ҳаракат қиляпмиз. Бу содир бўлади”, деди у Давлат департаменти раҳбарининг Лотин Америкасига ташрифи ортидан.
Маълумот учун, 1903 йилда АҚШ Панама мустақиллигини қўллаб-қувватлаб, Колумбиядан ажралишига ёрдам берган ва шу асосда келгусида Панама канали жойлашадиган ҳудуддан “абадий” фойдаланиш ва уни назорат қилиш ҳуқуқини олган эди. Бироқ 1977 йилда кучайган антиамериканистик кайфият фонида АҚШ ва Панама иккита янги келишув имзолади. Улардан бирига кўра, 1999 йилга келиб канални бошқариш бутунлай Панама ҳукуматига ўтиши лозим эди. Иккинчи келишув эса АҚШнинг канал ҳудудида ҳарбий объектлар жойлаштириш имкониятини чеклаган, бироқ америкалик ҳарбий кемалар транзит қилиш ҳуқуқини сақлаб қолган эди.
Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Панама БМТ Бош котиби Антониу Гутерришга АҚШ Президенти Дональд Трампнинг Панама канали устидан назоратни қўлга киритиш нияти ҳақидаги баёнотлари юзасидан шикоят билан мактуб йўллаган эди. Мактубга Панама Президенти Хосе Рауль Мулинонинг баёноти илова қилинган бўлиб, у ўз мамлакати ва халқи номидан Трампнинг сўзларини рад этган. Шунингдек, мактубда БМТ Низомининг аъзо давлатларга ҳудудий яхлитлик ёки сиёсий мустақилликка қарши таҳдид ва куч ишлатишни тақиқловчи иккита моддаси келтирилган.
