Немис тилида 3000 янги сўз пайдо бўлди

Бугун, 20 август куни немис тилининг 3000 та янги леммаларни - сўзнинг бошланғич шаклларини ўз ичига олган “Duden” имло луғатининг сўнгги 29-босма нашри чоп этилди. Бу ҳақда dpa ахборот агентлиги хабар берди.

Янги сўзлар жамият ҳаётининг турли соҳаларига тегишли. Луғат ChatGPT (худди шу номдаги чат бот), Ukrainekrieg (Украинадаги уруш), Balkonkraftwerk (балкон электр станцияси, қуёш батареяси) тушунчалари билан тўлдирилган, луғатнинг кичик ўлчамлари туфайли компьютерга қулай ўрнатиш мумкин.

Шунингдек, Extremwetterereignis (экстремал об-ҳаво ҳодисаси) концепцияси “Duden” луғати саҳифаларида сув тошқинлари, қурғоқчилик ва Германияда иқлим ўзгаришининг бошқа белгилари фонида пайдо бўлган. Klimakleber (иқлим ёпиштирувчи) сўзи эса музейлардаги жаҳон санъати дурдоналарига, кўчалар ва аэропортнинг учиш-қўниш йўлакларига ўтириб олган, уларнинг ишига халақит берадиган радикал экологик фаолларнинг ҳаракатларини акс эттиради.

Бошқа янги маҳсулотлар орасида Deutschlandticket (Герман чиптаси) ҳам бўлиб, Германия бўйлаб жамоат транспортида 49 евро эвазига саёҳат қилиш имконини берувчи ва 2023 йилнинг май ойида ишга туширилган ягона ойлик чиптани назарда тутади. Gemüsekiste (сабзавот қутиси) концепцияси эса ўз маҳсулотларини – нафақат сабзавот, балки янги сут, гўшт ёки нон маҳсулотларини тўғридан-тўғри мижоз остонасига етказиб берадиган маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни қўллаб-қувватлаш муҳимлигига ишора қилади.

Инқирозлар, урушлар ва пазандаликнинг немис тилига таъсири

“Duden – ўз даврининг кўзгуси. Янги сўзлар сўнгги уч-тўрт йил ичида содир бўлган воқеалар ҳақида гапиради”, дейди ушбу имло луғати бош муҳаррири Катрин Кункел-Разум dpa билан суҳбатда. 

Унинг таъкидлашича, энг катта лингвистик ўзгаришларни учта соҳага ажратиш мумкин: инқироз, уруш ва таом тайёрлаш. Буни Coronapandemie (коронавирус пандемияси), Antigenschnelltest (тезкор антиген тести), Flugabwehrsystem (ҳаво мудофаа тизими), Gasmangellage (газ етишмаслиги), Fleischersatz (гўшт ўрнини босувчи) каби сўзлар тасдиқлайди.