МБ сўм “қуламаслиги” учун неча млрд доллар ишлатгани маълум бўлди

Жорий йилнинг I чорагида Марказий банкнинг ички валюта бозорига интервенциялари ҳажми 2,4 млрд долларни (26,8 трлн сўм эквиваленти) ташкил этиб, 2021 йилнинг сўнгги чорагига нисбатан 19 фоизга кўп бўлди. Бу ҳақда Марказий банк томонидан эълон қилинган “Банклараро пул бозори шарҳи”да келтирилган.

Қайд этилишича, интервенциялар ҳажмининг ортиши ташқи хатарлар шароитида миллий валюта алмашув курсида юзага келиши мумкин бўлган кескин тебранишларни юмшатишга хизмат қилган. 2022 йилнинг январь-февраль ойларида банклараро пул бозоридаги ҳолат банк тизими умумий ликвидлигининг мавсумий қисқариши таъсирида шаклланган бўлса, март ойида иқтисодиёт субъектларининг девальвацион кутилмалари ортиши ҳисобига хорижий валютага бўлган талабнинг кўпайиши сабабли сўмдаги ликвидлик ҳажмининг сезиларли камайиши ҳамда ойнинг иккинчи ярмида пул-кредит шароитлари ва операцияларига киритилган ўзгартиришлар фонида шаклланган.

Шунингдек, банкларнинг банклараро пул бозоридаги депозит операциялари ҳажмининг пул-кредит инструментларига нисбати 2021 йил якунидаги 30 фоиздан март ойида 42 фоизгача ортган. Ушбу ҳолат, умумий ликвидликнинг камайиши фонида Марказий банкнинг ликвидликни жалб этиш операциялари ҳажмининг маълум даражада қисқариши билан изоҳланган. Чорак давомида банклараро пул бозорида фаолликнинг ортиши кузатилиб, ўтган йилнинг IV чораги билан солиштирганда 1,3 баробарга ортиқ, жами 27,7 трлн сўмлик операциялар амалга оширилган.

Март ойида пул бозоридаги фаоллик янада ортиб, жами 12,5 трлн сўмлик депозит операциялари амалга оширилган ва бу банклар томонидан мижозлар учун хорижий валюта харидининг кўпайиши ҳисобига сўмдаги ликвидликка бўлган эҳтиёжнинг ошгани билан изоҳланган. Инфляция даражасини ҳисобга олганда, чорак давомида пул бозоридаги реал фоиз ставкалари ижобий даражада шаклланиб, Марказий банк асосий ставкасининг оширилиши фонида март ойида ўртача реал фоиз ставкаси 4,2 фоизгача кўтарилган ва “қатъий” пул-кредит шароитларини ҳосил қилган.

Марказий банк облигациялари қолдиғи январь ойи якунидаги 14,6 трлн сўмдан март ойи якунида 10,5 трлн сўмгача қисқарган бўлса, кунлик ўртача овернайт депозит операциялари ҳажми март ойида январга нисбатан 34 фоизга камайган.