Хитой Россия-Украина уруши бўйича дунё давлатларига мурожаат билан чиқди

Хитой Украинадаги инқирозни сиёсий йўл билан ҳал қилиш бўйича таклифларини эълон қилди. Тегишли ҳужжат бугун, 24 февраль куни Хитой Ташқи ишлар вазирлиги сайтида эълон қилинди. 

Хитой томони таклиф қилган келишув режаси 12 бандни ўз ичига олади, жумладан, ўт очишни тўхтатиш ва ҳарбий ҳаракатларга чақириш. 

“Барча томонлар оқилона ва вазминликни сақлаши, оловга ёғ сепмаслиги, можарони кучайтирмаслиги, Украинадаги инқироз атрофидаги вазиятнинг янада кескинлашуви ва назоратдан чиқиб кетишига йўл қўймаслиги, Россия ва Украина ўртасидаги алоқаларни сақлаб қолишга ёрдам бериши, тўғридан-тўғри мулоқотни тиклаши, тўлиқ ўт очишни тўхтатиш ва ҳарбий ҳаракатларга эришилгунга қадар вазиятни босқичма-босқич юмшатиш ва юмшатишга кўмаклашиши керак”, дейилади ҳужжатда. 

Алоҳида урғуланишича, тинчлик музокараларини бошлаш керак. Мулоқот ва музокаралар – Украинадаги инқирозни ҳал қилишнинг ягона йўли. Инқирозни тинч йўл билан ҳал қилишга ҳисса қўшадиган барча саъй-ҳаракатларни рағбатлантириш ва қўллаб-қувватлаш зарур.  

“Совуқ уруш менталитетидан воз кечиш керак. Бир давлат хавфсизлигини бошқа давлатлар хавфсизлигига зарар етказиш, минтақавий хавфсизликни эса ҳарбий блокларни мустаҳкамлаш ёки ҳатто кенгайтириш йўли билан таъминлаб бўлмайди”, дейилади ҳужжатда.  

Шунингдек, барча давлатларнинг қонуний манфаатлари ва хавфсизлигига оид хавотирларни ҳисобга олиш ва тўғри ҳал этиш зарур.

Ҳужжатга кўра, Хитой Россия Федерацияси ва Украина ўртасида ҳарбий асирларни алмашишни қўллаб-қувватлайди, бунинг учун янада қулай шароитлар яратишга чақиради. 

“Тинч аҳоли ва ҳарбий асирларнинг ҳимоясини таъминлаш зарур. Хитой Россия ва Украина ўртасида ҳарбий асирлар алмашинувини қўллаб-қувватлайди, барча томонлар бунинг учун янада қулайроқ шароит яратиши керак”, дейилади ҳужжатда. 

Таъкидланганидек, можаро томонлари халқаро гуманитар ҳуқуқ нормаларига қатъий риоя этиши, тинч аҳоли ва фуқаролик объектларига ҳужум қилишдан қочиши, аёллар, болалар ва бошқа можаро қурбонларини ҳимоя қилиши, ҳарбий асирларнинг асосий ҳуқуқларини ҳимоя қилиши зарур.

Хитой ҳукумати барча томонларни Қора денгиз орқали ўтадиган дон йўлаги орқали озиқ-овқат таъминотини таъминлашга чақирди: 

“Ғалла экспортини таъминлаш. Барча томонлар Россия, Туркия, Украина ва БМТ томонидан Қора денгиз орқали дон ташиш бўйича имзоланган келишувни мувозанатли, кенг қамровли ва самарали тарзда амалга ошириши ва БМТнинг бу борадаги муҳим ролини қўллаб-қувватлаши керак”. 

Хитой БМТ Хавфсизлик Кенгашининг тегишли қарорисиз Украинадаги инқироз билан боғлиқ ҳар қандай бир томонлама санкцияларни тўхтатишга чақирди.

“Бир томонлама санкцияларни тўхтатинг. Бир томонлама санкциялар ва кучли босим қўллаш муаммони ҳал қила олмаслиги билан бирга янги муаммоларни келтириб чиқаради. Биз БМТ Хавфсизлик кенгаши қарорисиз ҳар қандай бир томонлама санкциялар қўлланилишига қаршимиз”, дейилади баёнотда.

Жаҳон ҳамжамияти Украинадаги можаро зонасини қайта тиклашда иштирок этиши керак, Хитой бу борада ёрдам кўрсатишга ва конструктив роль ўйнашга тайёр.  

“Халқаро ҳамжамият можаро зоналарида урушдан кейинги реконструкцияни қўллаб-қувватлаш чораларини кўриши керак. Хитой ҳам бу борада ёрдам кўрсатишга ва конструктив роль ўйнашга тайёр”, дейилган ҳужжатда.

Шунингдек, Хитойнинг дунё давлатларига мурожаатида жаҳон иқтисодиётининг сиёсийлашуви ва қуролланишига қарши туришга, шунингдек, Украинадаги инқироз шароитида ишлаб чиқариш ва таъминот занжирлари барқарорлигини таъминлашга чақириқ бор. 

“Ишлаб чиқариш занжирлари ва таъминот занжирларининг барқарорлигини таъминлаш зарур. Барча томонлар мавжуд жаҳон иқтисодий тизимини тўғри ҳимоя қилишлари, жаҳон иқтисодиётини сиёсийлаштиришга, шунингдек, уни восита ва қуролга айлантиришга қарши туришлари керак”, демоқда расмий Пекин. 

Ҳужжатда инқироз оқибатларини юмшатиш ва унинг энергетика, молия, озиқ-овқат савдоси ва транспорт соҳаларидаги халқаро ҳамкорликка таъсирининг олдини олиш бўйича биргаликда ҳаракат қилиш зарурлиги таъкидланган.