Исроил парламенти Ғарбий соҳилни аннексия қилишга розилик берди

Кеча, 22 октябрь куни Исроил парламенти босиб олинган Ғарбий соҳилга Исроил қонунларини татбиқ этиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини дастлабки овоз беришда маъқуллади. Бу ҳаракат аннексия билан тенг деб баҳоланмоқда.

Бу овоз бериш қонунни қабул қилиш учун зарур бўлган тўрт босқичнинг биринчисидир ва у АҚШ вице-президенти Жеймс Дэвид Вэнснинг Исроилга ташрифи билан бир вақтга тўғри келди. Бу ташриф АҚШ Президенти Дональд Трамп Исроилга Ғарбий соҳилни аннексия қилишга рухсат бермаслигини айтганидан бир ой ўтгач амалга ошди.

Бош вазир Биньямин Нетаньяху раҳбарлик қилаётган “Ликуд” партияси ушбу қонун лойиҳасини қўллаб-қувватламади. Лойиҳа ҳукумат коалицияси таркибига кирмаган депутатлар томонидан илгари сурилди ва 120 депутатдан 25 нафарининг “ҳа”, 24 нафарининг “йўқ” овози билан қабул қилинди.

Оппозиция партияларидан бири таклиф қилган ва Маале Адумим яҳудий посёлкасини аннексия қилишни кўзда тутувчи иккинчи қонун лойиҳаси эса 31–9 натижа билан маъқулланди.

Нетаньяху коалициясидаги баъзи аъзолар – Миллий хавфсизлик вазири Итамар Бен-Гвир раҳбарлик қилаётган “Яҳудий кучи” партияси ва Молия вазири Бецалель Смотрич бошчилик қилаётган “Диний сионизм” фракциясидан бўлган депутатлар ушбу қонун лойиҳасини қўллаб-қувватлади. Қонуннинг тўлиқ кучга кириши учун узоқ қонунчилик жараёни талаб этилади.

Аннексия чақириқлари ва Иброҳим келишувлари

Нетаньяху коалицияси аъзолари бир неча йилдан буён Исроил Ғарбий соҳилнинг айрим қисмларини расман аннексия қилишини талаб қилиб келмоқда. Исроил бу ҳудудларга тарихий ва диний боғлиқликни асос қилиб кўрсатади.

Исроилнинг иддаосича, у 1967 йилги урушда қўлга киритган ҳудудлар юридик жиҳатдан “босиб олинган” эмас, чунки улар “низоли ерлар” ҳисобланади. Бироқ Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва жаҳон ҳамжамиятининг кўп қисми бу ҳудудларни босиб олинган деб билади.

БМТнинг энг олий суди 2024 йилда Исроилнинг Фаластин ҳудудларини, жумладан, Ғарбий соҳилни оккупация қилиши ва у ерда қурган яҳудий посёлкалари ноқонуний эканини ва уларни имкони борича тезроқ чиқариб олиши кераклигини эълон қилган.

Нетаньяху ҳукумати жорий йил сентябрь ойида бир нечта Ғарб давлатлари Фаластинни мустақил давлат сифатида тан олганидан сўнг, аннексияни жавоб чораси сифатида кўриб чиққан эди. Аммо АҚШ Президенти Дональд Трампнинг эътирозидан кейин бу режа бекор қилинди.

Фаластин Ташқи ишлар вазирлиги Исроилнинг бу ҳаракатини кескин қоралаб, шундай баёнот берди:

“Ғарбий соҳил (шу жумладан Қуддус) ва Ғазо секторидаги босиб олинган Фаластин ҳудудлари ягона географик бирликни ташкил этади ва Исроил бу ерларда ҳеч қандай суверенитетга эга эмас”.

ҲАМАС эса кеча, 22 октябрь куни шундай баёнот берди:

“Исроил парламентининг Ғарбий соҳил ва Маале Адумим ҳақидаги қонун лойиҳалари бўйича овоз бериши мустамлакачилик ишғолининг энг хунук юзини намоён этди. Биз Ғарбий соҳил ерларини аннексия қилишга қаратилган уринишларни ҳақсиз ва ноқонуний деб ҳисоблаймиз”.

ҲАМАС икки йиллик урушдан кейин қаттиқ зарбага учраган ва кучсизланиб қолган бўлса-да, Ғазо сектордаги мавқеини тиклашга уринаётгани айтилди.

Фаластин маъмурияти эса Ғарбий соҳилнинг айрим қисмларида чекланган даражада ўзини ўзи бошқариш ҳуқуқига эга.

Нетаньяхунинг ўзи 2020 йилдаги сайлов кампаниясида аннексия ҳақидаги ваъдасидан воз кечиб, уни Бирлашган Араб Амирликлари ва Баҳрайн билан муносабатларни нормаллаштириш (“Иброҳим келишувлари”) йўли билан алмаштирган эди.

Бирлашган Араб Амирликлари – Трамп президентлиги даврида Исроил билан расмий муносабат ўрнатган илк муҳим араб давлати – ўтган ой Ғарбий соҳилнинг аннексия қилиниши “Кўрфаз давлатлари учун қизил чизиқ” эканини таъкидлади.

“Фаластин масаласидаги максималистик, кескин қарашлар энди амал қилмайди”, деди БАА Президентининг дипломатик маслаҳатчиси, юқори мартабали амалдор Анвар Гарғаш кеча, 22 октябрь куни Абу-Дабидаги NEXT Кўрфаз саммитида.