Эрдўған туркий тил кунини нишонлашни таклиф қилди

Туркия Президенти Ражаб Тойиб Эрдўған 15 декабрни Бутунжаҳон туркий тил оиласи куни этиб белгилашни таклиф қилди. У бу ҳақда бугун, 7 октябрь куни Туркий давлатлар ташкилоти Давлат раҳбарлари кенгашининг Габалада бўлиб ўтаётган 12-саммитида сўз очди.

Туркия раҳбари ушбу ташаббусни 30 октябрь куни Самарқандда бошланадиган UNESCO'нинг 43-конференциясида тақдим этишни тавсия қилган. Шунингдек, ҳозирда ташкилотда кузатувчи мақомида қолаётган Туркманистоннинг яқин келажакда ТДТга тўлақонли аъзо бўлишини хоҳлашлигини ҳам билдирган.

Умумий туркий алифбони шакллантиришни жадаллаштириш кераклигини таъкидлаган Туркия етакчиси қирғиз адиби Чингиз Айтматов ва “Ўғузномалар” ҳақидаги асарлар умумий алифбода нашр этилгани ва бу нашрларнинг нусхалари бугунги саммитда ТДТ раҳбарларига тақдим этилишини урғулаган.

Таъкидлаш жоизки, 2024 йилнинг 11 сентябрь куни Озарбайжоннинг Баку шаҳрида Халқаро турк академияси ва Турк лингвистлари жамияти томонидан туркий давлатлар учун умумий алифбо тасдиқланган эди. Жами 34 ҳарфдан иборат бўлган мазкур алифбо лойиҳаси аслида 33 йил олдин, яъни 1991 йилда таклиф қилинган ва илк бор барча туркий олимлар томонидан маъқулланган. 

Мутахассисларнинг фикрича, лотин ёзувидан фойдаланаётган Озарбайжон, Туркия ва Ўзбекистон, шунингдек, кирилл алифбосидан воз кечиш жараёнидаги Қозоғистон учун ягона алифбони қабул қилиш нисбатан осон кечиши мумкин. Бироқ, барча туркий давлатлар бу янги тизимга дарҳол ўтишга тайёр эмас. Масалан, Қирғизистон ҳануз кирил алифбосидан воз кечмаган ва лотин алифбосига ўтиш сиёсий қарорларга боғлиқ.

Умумий туркий алифбога ўтишнинг асосий мақсади сифатида маданий ва тил бирлигини мустаҳкамлаш, ёзма шаклда кўп тиллик туркийлар ўртасида интеграцияни осонлаштириш, қоғоз, электрон нашр ва илмий материаллар бир алифбода тушунарли бўлиши таъмирлаш кўзда тутилмоқда. Бу ташаббус бир-бирини тушуниш учун ҳали ҳам рус тилидан фойдаланаётган собиқ совет иттифоқининг туркий мамлакатлари орасида рамзий жиҳатдан бирлашишни ифода этади.

Эслатиб ўтамиз, жорий йилнинг 21 март куни Эрдўған Наврўзни Туркияда баҳор ва қардошлик байрами деб эълон қилишни таклиф этган эди.

“21 мартни Наврўз байрами деб эълон қилишни таклиф қиламан. Туркия парламентига таклиф билан чиқишга тайёрман”, деган у ўшанда.