460 миллиондан ортиқ одам қандли диабетдан азият чекмоқда

2014 йилда бутун дунё бўйлаб тахминан 422 миллион катталар қандли диабет билан касалланган, бу 1980 йилдагидан 108 миллионга кўп. Қандли диабет билан глобал касалланиш (ёшга қараб) 1980 йилдан бери қарийб икки баравар кўпайиб, катталар популяциясида 4,7% дан 8,5% гача кўтарилган. Бу ортиқча вазн ёки семизлик каби боғлиқ хавф омилларининг кўпайишини акс эттиради. Сўнгги ўн йил ичида диабет билан касалланиш даражаси юқори даромадли мамлакатларга қараганда паст ва ўрта даромадли мамлакатларда тезроқ ўсди. 

2007 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеяси A/RES/61/225 резолюциясини қабул қилиб, Бутунжаҳон диабетга қарши кураш кунини Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг хотира куни сифатида эълон қилди. Ҳужжатда “инсон саломатлигини муҳофаза қилиш ва мустаҳкамлаш, шифобахш хизматлар ва тиббий таълимдан фойдаланишни таъминлаш бўйича кўп томонлама саъй-ҳаракатларни давом эттириш зарурати” фавқулодда эътироф этилган. 

Бош Ассамблея, шунингдек, аъзо давлатларга қандли диабетнинг олдини олиш, даволаш ва диабетга чалинганларга ғамхўрлик қилиш бўйича халқаро миқёсда келишилган ривожланиш мақсадларини ҳисобга олган ҳолда ўз соғлиқни сақлаш тизимини барқарор ривожлантиришга қаратилган саъй-ҳаракатларга мос келадиган миллий стратегияларни ишлаб чиқишни тавсия қилди. 

Қандли диабетни даволашга кириш

2021-2023 йиллардаги Бутунжаҳон қандли диабетга қарши кураш кунининг мавзуси қандли диабетга қарши ёрдам олишдир. 

Инсулин кашф этилганидан 100 йил ўтгач, бутун дунё бўйлаб диабетга чалинган миллионлаб одамлар керакли ёрдамни ололмайдилар. Қандли диабет билан оғриган одамлар ўз ҳолатини бошқариш ва асоратларни олдини олиш учун доимий парвариш ва ёрдамга муҳтож. 

Инсулин кашф этилганининг 100 йиллиги диабет билан яшовчи 460 миллиондан ортиқ ва хавф остида бўлган миллионлаб одамларга ўзгаришлар қилиш учун ноёб имкониятдир. 

Асосий маълумотлар

Қандли диабет – сурункали касаллик бўлиб, ошқозон ости бези этарли миқдорда инсулин ишлаб чиқармаса ёки организм ишлаб чиқарадиган инсулинни самарали ишлата олмаганида юзага келади. Бу қон глюкоза даражасининг ошишига олиб келади (гипергликемия). 

1-тоифа диабет (илгари инсулинга боғлиқ ёки болалар диабети деб аталади) инсулин ишлаб чиқаришнинг этишмаслиги билан тавсифланади. 

2-тоифа диабет (илгари инсулинга боғлиқ бўлмаган ёки катталардаги диабет деб аталади) организмнинг инсулинни самарасиз ишлатиши натижасида ривожланади. Кўпинча бу ортиқча вазн ва жисмоний фаол бўлмаслик натижасидир. 

Гестацион диабет – бу ҳомиладорлик пайтида биринчи марта ташхис қўйилган гипергликемия.