Ҳар куни 5 минг бола диарея туфайли ҳалок бўлади – UNICEF

“Овқатланишдан олдин қўлингизни ювинг!” Бундай мурожаатларга эга плакатлар олдин кўплаб ошхоналарда осилиб, ташриф буюрувчиларга овқатдан олдинги гигиена қоидаларини эслатар эди. Бугунги кунда бундай плакатлар камдан-кам учрайди, лекин “қўлингизни ювинг” деган чақирув глобал миқёсда янграмоқда.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Болалар жамғармаси (UNICEF) 15 октябрни расман БМТ Бош Ассамблеяси томонидан эълон қилинган санитария йили доирасида — 2008 йилда Бутунжаҳон қўл ювиш куни (Global Handwashing Day) деб эълон қилди. Ўшанда дунёнинг 70 дан ортиқ мамлакатида 120 миллиондан ортиқ бола қўлларини совун билан ювди.

Қўл ювиш ҳар кимнинг шахсий иши бўлиб, барча буни ўз тозалиги ва тарбиясидан келиб чиқиб, амалга оширади.

Бошқа томондан, БМТ ва Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти экспертларининг таъкидлашича, ювилмаган қўллар муаммоси глобал миқёсда кўриб чиқилганда ҳалокатли оқибатларга олиб келади. 

Ювилмаган қўллар орқали вабо, вирусли пневмония, гепатит, грипп ва ЎРВИ каби даҳшатли касалликларнинг қўзғатувчилари инсон танасига киради. Нопок қўллар Осиё ва Африкада гўдаклар ўлими юқори бўлишининг асосий сабабларидан биридир, чунки қўлларни доимий ювмаслик вабо, дифтерия, пневмония, гепатит, грипп ва шамоллаш, коньюнктивит, қўтир ва турли замбуруғ касалликларига олиб келиши мумкин. 

UNICEF маълумотларига кўра, ҳар куни беш минг бола диарея туфайли ҳалок бўлади, бу “ифлос қўл касаллиги” деб ҳам аталади. Овқатланишдан олдин ва ҳожатхонадан чиққандан кейин қўлларни совун ва сув билан яхшилаб ювиб, бу ўлимларнинг ярмини олдини олиш мумкин эди. 

Шундай қилиб, қўл ювиш каби оддий гигиена процедураси ҳар куни минглаб болалар ҳаётини сақлаб қолиши мумкин. Бу нафақат танани зарарли вируслар ва инфекциялар билан касалланишининг олдини олишга ёрдам беради, балки одамларнинг ҳаётини янада қулай, ёқимли ва хавфсиз қилади. 

Шу куни бутун дунёда БМТ кўмагида ташкил этилган кенг кўламли акцияларнинг мақсади жамоатчилик эътиборини ушбу оддий, лекин жуда муҳим эҳтиёжга қаратишдан иборат. 

Кўп мамлакатларда Қўл ювиш кунида оммавий ахборот воситалари ёрдамида миллий гигиена акциялари бошланади ва мактаб ўқувчиларига ахборот брошюралари тарқатилади. Бу қандайдир рекордларсиз амалга ошмайди. Масалан, бундан бир неча йил олдин 15 октябрда Бангладеш аҳолиси иштирокчилар сони бўйича ғолибликни қўлга киритган — бир вақтнинг ўзида бутун мамлакат бўйлаб 53 минг киши қўлларини ювиб юрган. 

Ўзбекистонда бу кун ҳали кенг тарқалмаган. Шунга қарамай, ота-оналар фарзандларига ушбу байрамни эслатиб, унинг пайдо бўлиши сабаблари ва нима учун қўлларни ювиш кераклигини айтиб беришлари мақсадга мувофиқ бўлади.