“Америка қайтди”. Байден ошкора сигнал орқали АҚШ душманларини эълон қилди

АҚШнинг янги маъмурияти аввалги Америка раҳбари Дональд Трамп томонидан олиб борилган изоляцион ташқи сиёсатни тугатади, чет элдаги демократлаштириш ҳаракатларини жадаллаштиради ҳамда Россия ва Хитойнинг тахмин қилинган душманлик ҳаракатларига нисбатан қаршиликни кучайтиради. Бу АҚШнинг амалдаги Президенти Жо Байденнинг ташқи сиёсат бўйича биринчи нутқининг лейтмотиви эди. Ушбу 19 дақиқалик нутқ Давлат департаментида Америка маъмурияти раҳбари томонидан эшиттирилди.

“Бугун дунё қуйидаги сигнални эшитишини истайман: “Америка қайтди. Америка қайтди. Дипломатия ташқи сиёсатимизнинг марказига қайтди”, дея эълон қилди Байден.

Дипломатия ва дунёда етакчилик

Оқ уй раҳбари таъкидлашича, Вашингтон яқинлашиб келаётган авторитаризмга, шу жумладан, Хитойнинг ўсиб бораётган амбицияларига, АҚШ билан рақобатлашишга ва Россиянинг Америка демократиясига зарар етказиш қарорига дуч келмоқда.

“Ўсиб бораётган глобал муаммолар – пандемиядан тортиб, иқлим ўзгариши инқирози ва ядро тарқалишигача фақат ҳамкорликда ишлайдиган давлатлар билан курашиш мумкин. Биз (АҚШ – таҳр.) бу мақсадларга бир ўзимиз эриша олмаймиз”, дейди Байден.

Унинг нуқтаи назарига кўра, Вашингтондаги янги Ҳукумат Американинг энг қадрли демократик қадриятлари: эркинликни ҳимоя қилиш, умумбашарий ҳуқуқларни ҳимоя қилиш, қонунларга ҳурмат ва ҳар кимга муносиб муносабатда бўлишга асосланган дипломатиядан бошланиши керак. 

Шу муносабат билан Американинг 46-Президенти АҚШнинг бошқа давлатлар билан иттифоқлари Вашингтоннинг энг катта бойлиги, деган фикрни билдирди.

“Дипломатия дегани асосий иттифоқчиларимиз ва шерикларимиз билан елкадош бўлишни англатади. Биз, асосан, йўқолган ишончлилик ва ахлоқий обрў-эътиборимизни тиклаш ниятидамиз”, дейди Байден.

Унинг фикрига кўра, Американинг янги маъмурлари аллақачон халқаро алоқаларини тиклашга ва ўз мамлакатларига дунёдаги этакчи мавқеини қайтаришни бошлади.

Бундан ташқари, Байден АҚШни иқлим ўзгаришининг мавжуд таҳдидига қарши курашиш бўйича халқаро саъй-ҳаракатларда етакчи бўлишга чақирди. “Пандемия ҳолатида бўлгани каби, бу ҳам глобал ҳамкорликни талаб қилади”, дейди Америка маъмурияти раҳбари.

Қарама-қаршилик

Байден Россия-Америка муносабатлари мавзусига тўхталиб, Америка Қўшма Штатлари Москванинг Вашингтон ўз манфаатларига мос келмайдиган қадамлари учун курашишга интилишдан тортинмаслигини айтди.

“Қўшма Штатлар Россиянинг тажовузкор ҳаракатлари, бизнинг сайловларимизга аралашуви, киберҳужумлар ва ўз фуқароларини заҳарлаши шароитида ён беришга мажбур бўлган кунлар тугади”, дейди у.

Президент Қўшма Штатлар ўз иттифоқчи ва шерикларини Россия билан тўқнашувга ундашни режалаштираётганига ваъда берди.

“Биз коалицияда ишлашни бошлаганимизда, шу каби қарашларга эга бўлган бошқа шериклар билан келишилган ҳолда Россияга қарши ҳаракатлар нуқтаи назаридан фаолроқ ва самаралироқ бўламиз”, деб ишонади Оқ уй раҳбари.

Шунингдек, у Россия расмийларини Алексей Навальнийнинг ҳеч қандай шартларсиз зудлик билан озод қилинишини таъминлашга чақирди.

Россия билан ўзаро алоқалар

“Дипломатия орқали етакчилик бизнинг манфаатларимизга жавоб берадиган ва Америка халқининг хавфсизлигига ҳисса қўшадиган бўлса, бу рақибларимиз билан дипломатия орқали алоқада бўлишимиз кераклигини англатади. Шунинг учун АҚШ ва Россия ядро бўйича битимни беш йилга узайтиришга келишиб олди. Мамлакатларимиз ўртасида тузилган битим ядро барқарорлигини таъминлайди”, дейди Президент.

Байденнинг Миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчиси Жейк Салливаннинг таъкидлашича, АҚШнинг янги маъмурияти ташқи сиёсатида Россияга қарши самаралироқ курашишни кутмоқда.

Қудрат позицияси

Байден ҳам, Салливан ҳам АҚШнинг буюк давлатлар рақобатида кучли позициядан туриб иштирок этиш истаги ҳақида гапирди.

Бундан ташқари, Президент амалдаги Америка Ҳукумати Хитойни АҚШнинг асосий рақиби деб билишини таъкидлади.

“Биз ўзимизнинг хавфсизлик, фаровонлик ва демократик қадриятларимизга қарши энг жиддий душманимиз Хитойга тўғридан-тўғри дуч келмоқдамиз. Биз Хитойнинг иқтисодий соҳадаги қоидаларни бузишига қарши чиқамиз, унинг инсон ҳуқуқлари ва интеллектуал мулк тўғрисида тажовузкор ҳаракатларига қарши туриш ва ҳужумларни қайтариш ниятидамиз”, дея огоҳлантирди Байден.

Шунингдек, Президент Америка манфаатларига мос келса, Хитой билан ҳам ҳамкорликка тайёрлигини билдирган.

Хориждаги ҳарбийлар

Байден ўз нутқида Америка қўшинларини чет элларга жойлаштириш масаласига ҳам тўхталди. 

“АҚШ Мудофаа вазири Ллойд Остин АҚШ ҳарбий кучлари ташқи сиёсатимиз ва миллий хавфсизлик устуворликларимизга мос келишини таъминлаш учун қўшинларимизни глобал янгилашга раҳбарлик қилади”, дейди у.

АҚШ қўшинларини Германиядан олиб чиқишни тўхтатади. Америкалик ҳарбийларнинг муҳим қисмини Германиядан қайта жойлаштириш тўғрисида қарор Трамп томонидан ўтган ёзда қабул қилинган эди.

Ўз нутқининг худди шу қисмида Байден АҚШнинг араб коалициясининг Ямандаги ҳарбий операцияларини қўллаб-қувватлаши тугаганини эълон қилди. У тақдим этган маълумотларга кўра, ушбу қарор Америка қуролларини араб иттифоқчиларига сотишга ҳам тегишли.

Оқ уй раҳбарининг сўзларига кўра, Ямандаги уруш гуманитар ва стратегик фалокатга олиб келди. 

“Биз Ямандаги урушни тўхтатиш учун ўз дипломатиямизни кучайтирамиз. Бу уруш тугаши керак”, дейди Америка раҳбари.

Шунга қарамай, унинг таъкидлашича, Қўшма Штатлар Саудия Арабистонига ўзининг суверенитети, ҳудудий яхлитлиги ва аҳолисини Эрон томонидан қўллаб-қувватланадиган кучлар таҳдидларидан ҳимоя қилишда ёрдам беришда давом этади.

Қавс ичидаги масалалар

Байден халқаро сиёсатнинг бир қатор муҳим муаммоларини, жумладан Эроннинг ядровий ривожланиши атрофидаги инқирозни ҳал қилиш ва Корея ярим оролининг ядросизлантирилиши, Фаластин-Исроил можароси, Сурия ва Афғонистондаги вазиятни эътиборсиз қолдирди.

Шу билан бирга, у тўнтаришни уюштирган Мянма ҳарбий хизматчиларини ҳокимиятни тарк этишга ва улар томонидан ҳибсга олинган мамлакат раҳбарлари ва фуқаролик жамияти вакилларини озод қилишга чақирди ва бошқа санкцияларни ваъда қилди.

Шу билан бирга, у тўнтариш уюштирган Мьянма ҳарбий хизматчиларини ҳокимиятни тарк этишга ва улар томонидан ҳибсга олинган мамлакат раҳбарлари ҳамда фуқаролик жамияти вакилларини озод қилишга чақириб, улар учун алоҳида санкцияларни ваъда қилди.