30 та вазирликни 15 тага қисқартириш ислоҳот эмас

2022 йилнинг якунига етишига атиги бир кун қолганида Ўзбекистон ҳукуматида йирик лавозим кўчишлари амалга оширилди.

“Маъмурий ислоҳотлар”, дея аталаётган ушбу лавозим кўчишлари эса кўпчиликнинг ҳайратига сабаб бўлди.

Ажабланарли томони шундаки, ихчамлаштирилаётган вазирликлар тепасига янги кадрлардан кўра кўпроқ “эскилар” келди. Айрим вазирлар эса худди аввалги лавозимида йирик ютуқларга эришиб қўйгандек “кўтарилди”.

Масалан, Халқ таълими соҳасида бир нечта ислоҳотларни амалга оширмоқчи бўлган, бир неча бор “гапидан қайтган” Бахтиёр Саидов Ташқи ишлар вазири лавозимини эгаллади.

2023 йил учун давлат бюджетидан соҳаларга ажратиладиган маблағлар бўйича ҳисоб-китобларни ҳали охирига етказмаган Молия вазири Тимур Ишметов эса Президентнинг иқтисодиёт соҳаларини ривожлантириш, инвестиция ва ташқи савдо сиёсатини амалга ошириш масалалари бўйича маслаҳатчисининг биринчи ўринбосари лавозимига тайинланди. Олий ва ўрта махсус таълими вазири Абдуқодир Тошқулов ҳам лавозимидан озод этилиб, Президент маслаҳатчисига ўринбосар бўлди.

Шунингдек, 19 боланинг “Док-1 Макс”дан вафот этиши бўйича жавоб бериши керак бўлган Беҳзод Мусаев секингина бу вазирликдан кетиб, бошқа вазирликка – Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазири лавозимига тайинланди.

Хўш, ҳукуматдаги бу ўзгаришларни қай даражада “ислоҳот” дея аташ мумкин?

Мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотлар, уларнинг амалий тадбиқи, давлат бошқаруви ва унда парламентнинг ўрни мавзуларида ҳуқуқшунос ва сиёсатшунос Ҳамид Содиқ QALAMPIR.UZ билан суҳбатлашди.

Унинг айтишича, ҳар қайси раҳбар ҳокимиятни қўлга киритгандан кейин, албатта, маълум бир ислоҳотларни ўтказиши керак. Шу ислоҳотларнинг марказида маъмурий ислоҳотлар туради. Агар маъмурий ислоҳотлар маваффақиятли амалга ошириладиган бўлса, барча соҳаларни ислоҳ қилиш учун асос яратилади.

Аммо маъмурий ислоҳотларни хоҳлаган пайти, беш йилдан кейин ёки етти йилдан кейин амалга ошириб бўлмайди.

“Маъмурий ислоҳотлар келган раҳбарнинг, сиёсий элитанинг тафаккур тарзини, кимлар билан ишламоқчилигини, жамиятга қандай бошқарув тарзини таклиф қилаётганини кўрсатади ва бу жуда ҳам қийин кечади.

Ислоҳот бу эски тизимнинг ўрнига янгисини жорий қилиш билан боғлиқ жараён. Бунда тизим мураккаб элементлардан ташкил топган жамланма бўлгани учун уни техник томонлама 30 та вазирликни 15 та қилиш билан ҳал этилмайди. Бу ислоҳот дейилмайди. Ислоҳот бундай амалга оширилмайди”, дейди Ҳамид Содиқ.

Шунингдек, ҳуқуқшунос маъмурий ислоҳотларнинг 4-5 ойда амалга оширилишига шубҳа кўзи билан қарашини билдирди.

“Мен давлат сиёсий режимларини ўрганадиган сиёсатшунос сифатида бунга ишонмайман, алдаяпсизлар, дейман. Бу қўлингиздан келмайди, имконсиз иш, дейишим мумкин. Мана шундай мураккабликлар бор ва кўрамиз, ҳукуматнинг қандайдир яхши ниятлари борга ўхшайди. Лекин бу анча шубҳали”, дейди у.

Журналистнинг амалга оширилаётган маъмурий ислоҳотлар ижро этувчи органлар томонидан қандай ҳазм қилиниши билан боғлиқ саволига эса Ҳамид Содиқ қуйидагича жавоб қайтарди:

“Ислоҳотларни Президент бошқаради. Чунки Ўзбекистоннинг давлат бошқарув шакли республика, президентлик республикаси. Президентлик республикаси бўлганда ҳам суперпрезидентлик республикаси. Буни ҳам унутмаслик керак. Президентнинг ваколатлари мисли кўрилмаган даражада кенг. Шу сабабли “ислоҳот” сўзи бевосита президент билан боғланади ва бу ерда ҳеч бир ёмон нарса йўқ. Чунки шундай бошқарув шакли Конституциямизда ҳам кўрсатилган.”

Бундай ислоҳотларнинг амалга оширилишида Парламентнинг ўрни қандайлиги ҳақидаги саволга эса у ҳозирги таркибдаги Олий Мажлисга ҳеч қандай эътирози йўқлиги, чунки Ўзбекистон Олий Мажлисидаги айримлар эътирознинг ўзини тушуниб етадиган даражада эмаслигини айтди.

Ҳуқуқшунос, сиёсатшунос Ҳамид Содиқ билан интервьюни юқоридаги видеоплеерда ёки QALAMPIR.UZ’нинг YouTube каналида томоша қилишингиз мумкин.