Трамп Эрон ядровий дастурини бутунлай йўқ қилганини айтди. Разведка эса бунинг аксини

Сўнгги кунларда кун тартибидан тушмаган, ҳамманинг эътибор марказида турган мавзу Эрон ва Исроил орасидаги уруш ва унга АҚШнинг қўшилиши, Эрондаги ядровий иншоотларга зарба бериши бўлди. АҚШ ҳужумидан сўнг Эрон жавоб тариқасида Қўшма Штатларнинг Қатар ва Ироқдаги базаларига зарба берди ва кўп ўтмай, АҚШ Президенти Дональд Трамп ҳамма нарса келишиб олинганини, сулҳ тузилганини эълон қилди. 

Бугун сизнинг эътиборингизга ҳавола қилмоқчи бўлганимиз эса шу воқеалар доирасида ўтказилган бир операция. Маълумки, 21 июнь куни Америка самолётлари Эрондаги учта ядровий объект – Фордо, Натанз ва Исфахонга зарба берган. Президент Трамп эса шундан сўнг Эроннинг асосий ядровий бойитиш иншоотлари бутунлай йўқ қилинганини айтди.

Бироқ АҚШ разведка идоралари зарбалар Эрондаги ядровий иншоотларга етказган зарарни баҳолашда Оқ уй билан бир хил фикрда эмас. CNN ва The New York Times 24 июнь куни мустақил равишда департаментдаги манбаларга таяниб, Пентагон Эрон ядровий дастури тузатиб бўлмас даражада йўқ қилинган, деб ҳисобламаслигини ёзди.  

Нашрларнинг Пентагон разведка бошқармасидаги ишончли манбаларига кўра, АҚШнинг Фордо, Натанз ва Исфаҳондаги объектларга берган зарбалари Эроннинг ядровий дастурини бир неча ой орқага сурган холос. Нашр манбаларининг таъкидлашича, бойитилган уран захиралари бу объектлардан олдиндан кўчирилиши мумкин бўлган ва уранни янада бойитиш учун зарур бўлган центрифугалар “асосан бузилмаган”.

Шу ўринда қайт этиш жоизки, Эронга берилган зарбалардан кўп ўтмай, Эрон давлат телевидениеси сиёсий директори ўринбосари Ҳасан Абедини ушбу учта ядровий объектдаги зарур ядровий материаллар АҚШ зарбасидан олдин олиб чиқиб кетилганини маълум қилганди. Сунъий йўлдошлардан олинган тасвирларда ҳам АҚШнинг Эронга қилган ҳужумидан 2 кун олдин Фордо ядровий иншоотида атрофида тўпланган қатор юк машиналари акс этган. 

CNN таъкидлашича, Эрон ядровий иншоотларига АҚШ ҳужумлари оқибатида асосий зарар ер устидаги тузилмаларга етган. Кўплаб ҳарбий экспертлар эса Исроил Қўшма Штатларни Эронга ҳужумларга қўшилишга кўндирганининг асосий сабаби Вашингтонда ноёб GBU-57А бомбалари борлиги ва улар Фордодаги тоғ остида яширинган уранни бойитиш иншоотига етиб бориши мумкинлиги бўлганини айтмоқда.

Исроиллик аноним расмий эса Эронда уранни бойитиш бўйича кичик махфий иншоотлар ҳам дахлсиз қолганини айтмоқда. Унинг фикрича, Теҳрон бундай марказларни Фордо ва Исфахон каби мажмуалар вайрон қилинган тақдирда ҳам мамлакат ядровий дастурини сақлаб қолиш учун қурган.

“Bloomberg”: Қўшма Штатлар Эрондаги реакторларни атайлаб нишонга олмаган

Аввалроқ “Bloomberg” ҳам АҚШнинг зарбасига сунъий йўлдошдан олинган суратлар ва Атом энергияси бўйича халқаро агентликнинг (МАГАТЭ) номи ошкор этилмаган вакилларига таяниб, худди шундай баҳо берган эди. Мисол тариқасида улар суратларда кўриниб турган Исфахон иншоотига қилинган ҳужум оқибатларини келтириб ўтишади – иншоотдаги учта реактор зарар кўрмаган, гарчи атрофдаги йирик биноларнинг аксарияти вайрон бўлган. МАГАТЭ қайд этишича, бу баҳолаш, шунингдек, реакторлар шикастланганда содир бўладиган ҳужумлардан сўнг учала объектда ҳам радиоактивлик ўсиши кузатилмагани билан ҳам тасдиқланади.

Bloomberg манбаларига кўра, Қўшма Штатлар томонидан бундай танлов қасддан қилинган, аммо МАГАТЭ вакиллари бу қарорнинг мумкин бўлган сабабларини келтирмаган.

Айни пайтда, АҚШ ҳужумидан кейин Теҳрон Америка зарбалари мамлакатнинг ядровий дастурини ривожлантиришда давом этишига тўсқинлик қилмаганини таъкидламоқда. Масалан, Эрон Атом энергияси ташкилоти раҳбари Муҳаммад Исломий 24 июнь куни давлат телевидениеси орқали Эрон раҳбарияти Исроил ва АҚШнинг ядровий иншоотларга зарба беришига қарамай, ядровий дастурини давом эттириш имкониятини таъминлаганини маълум қилди.

Унинг сўзларига кўра, Теҳрон ядровий иншоотларни қайта ишга тушириш бўйича режаларни олдиндан тайёрлаб қўйган ва уларнинг узлуксиз ишлашини кафолатламоқчи.

АҚШ Президенти Дональд Трамп эса Американинг Эрондаги ядровий иншоотларга ҳужуми муваффақиятига шубҳа қилган ОАВни кескин танқид қилди. У ўзининг Truth Social ижтимоий тармоғида CNN ва The New York Times’ни “тарихдаги энг муваффақиятли ҳарбий амалиётлардан бирини шарманда қилиш учун бирлашиш”да айблади.

У бундай оммавий ахборот воситаларига нисбатан “омадсизлар” ва “ахлат” сўзларини ишлатиб, улар Эрондаги объектларга бомба ташлаган самолётлар учувчиларидан узр сўраши кераклигини, чунки ҳарбийлар топшириқни аъло даражада бажарганини айтди.

Трамп, шунингдек, Яқин Шарқ бўйича махсус вакили Стив Уиткоффнинг “Fox News” телеканалига берган интервьюсини ҳам қайта жойлаштирган. Уиткофф интервьюда Фордо ядровий иншоотини йўқ қилиш бўйича операция муваффақиятли ўтганига ишонч билдирган ва унинг тўлиқ вайрон бўлмагани ҳақидаги хабарларни бемаънилик деб атаган.

Ўз навбатида, Оқ уй матбуот котиби Кэролайн Ливитт ҳам ўз хўжайинининг гапини такрорлади – у ОАВнинг шубҳаларини “президентни камситишга уриниш” ва “жасур учувчиларни обрўсизлантириш” деб атади.

Х ижтимоий тармоғидаги постида Ливитт CNN маълумотни “разведка ҳамжамиятидаги паст даражадаги аноним омадсиздан” олганини айтди.

“Нишонга 30 000 фут баландликда ўн тўртта бомба ташлаганингизда нима бўлишини ҳамма билади: бутунлай вайрон бўлади”, деб ёзади расмий.