Собиқ жинсий зўравонлик қурбони давлатлар раҳбарларига мурожаат билан чиқди

Олам

image

Аёллар ҳуқуқлари умуминсоний ҳуқуқлар бўлиб, уруш ёки тинчлик бўлишидан қатъи назар, ҳурмат қилиниши керак. Бу ҳақда кеча, 13 апрель куни Хавфсизлик кенгашида БМТнинг юқори мартабали вакили – Бош котибнинг махсус вакили Прамила Паттен сўз очди. У йиғилишни можаролар билан боғлиқ жинсий зўравонликнинг барча айбдорлари жазоланишини таъминлашга чақирди. 

Паттен Хавфсизлик Кенгаши аллақачон аёллар ҳуқуқлари, тинчлик ва хавфсизлик бўйича ўнта резолюция қабул қилганини, бироқ бу ҳужжатлар Украина, Афғонистон, Мьянма ва Эфиопия шимолидаги Тиграйдаги аёлларни ҳимоя қилмаганини эслатди. 

Ҳар бир уруш инсоният азоб-уқубатлари билан бирга келади ва бошқа нарсалар қатори, урушнинг энг қадимги, энг жимжимадор ва энг кам қораланган жиноятининг янги тўлқинини олиб келади.

Паттен ўзининг сўнгги ҳисоботига киритилган можародаги жинсий зўравонликнинг бир нечта даҳшатли мисолларини келтирди ва улар кўпинча ундан қутулиш мумкинлигига ишонадиган одамлар томонидан содир этилишини таъкидлади. Ҳужжат 18 давлатдаги вазиятни акс эттиради, уларда 2393 жинсий зўравонлик ҳолатлари қайд этилган, БМТ буни тасдиқлашга муваффақ бўлган. Бу 2020 йилга нисбатан 800 тага кўпдир. Зўрлаш ва зўравонлик қурбонларининг аксарияти аёллардир, аммо ҳисоботда тасвирланган 83 та ҳолат ўғил болалар ва эркаклар билан боғлиқ.

Паттенга кўра, айбдорларнинг жазоланишини таъминлаш бу каби жиноятларнинг олдини олишнинг энг самарали усули.

Жазосизлик зўравонликни қонунийлаштиради, адолат эса глобал меъёрларни амалга оширади. Ошкораликдан жавобгарликка қадар навбатдаги қадамни ташлаш ва бугун қабул қилинган ҳужжатлар эртага [айбдорларни] жиноий жавобгарликка тортиш учун ҳамма нарсани қилиш вақти келди.

Ўз ҳисоботида у, таҳдидларни баҳолаш, ўқ отиш қуроллари оқимини назорат қилиш, гендерга мос адолат ва хавфсизлик ислоҳоти ҳамда жабрланувчиларга ўз овозларини етказишг учун минбар бериш орқали можаро билан боғлиқ жинсий зўравонликка қарши курашишни таклиф қилмоқда.  У, шунингдек, бу масалаларни дипломатик ва сиёсий ўт очишни тўхтатиш ҳаракатлари доирасида муҳокама қилишни урғулаган. 

Йиғилишда Тинчлик учун Нобель мукофоти совриндори, Ироқда ИШИД террорчилари томонидан жинсий қулликка сотилган ироқлик Язидий вакили Надия Мурод сўзга чиқди. Унинг эслатишича, 2800 га яқин аёл ва болалар саккиз йил давомида ушбу террорчи гуруҳ қўлида асирликда бўлган.

"Жинсий зўравонликдан омон қолганлар сифатида биз учун тажрибаларимиз ҳақида гапириш осон эмас. Лекин биз буни бошқалар билан содир бўлмаслиги учун қиламиз”, дейди у.

Надия Мурод Германиядаги суд ўтган йили ИШИДнинг собиқ жангчисини қандай ҳукм қилганини эслади. Унинг сўзларига кўра, халқаро ҳамжамият бундай ҳукмлар кўпроқ бўлиши учун ҳаракат қилиши керак.

“Бизни жасоратли деб аташади, лекин биз раҳбарлар – давлат ёки корпорациялар раҳбарлари томонидан жасоратнинг намоён бўлишини кўришни хоҳлаймиз. Бизга ғазаб ва қоралашдан кўпроқ нарса керак, биз ҳаракатни кутмоқдамиз”, дейди Надия Мурод.

У Хавфсизлик кенгашини ИШИД ишини Халқаро жиноий судга топширишга ёки жиноятлар учун айбдорларни жавобгарликка тортадиган гибрид суд яратишга чақирди.

У, шунингдек, уруш давридаги жинсий зўравонлик далилларини тўплаш бўйича янги ташаббусни эълон қилди ва уни "Мурод кодекси" деб номлади. Бу қуролли можаролар пайтида содир этилган зўрлаш ва зўравонлик ҳолатларини ҳужжатлаштирган журналистлар, терговчилар ва бошқалар учун қўлланма бўлади.


Мақола муаллифи

Теглар

жинсий зўравонлик БМТ Надия Мурод

Баҳолаганлар

741

Рейтинг

3

Мақолага баҳо беринг

Дўстларингиз билан улашинг